Όλα δείχνουν πως στο προεδρικό λήφθηκε συνειδητή απόφαση πως τις μεταρρυθμίσεις, θα τις κάνει ο επόμενος. 

Στα τέλη του 2009, όταν ο πρόεδρος της Δημοκρατίας «πήρε πάνω του» τα θέματα της οικονομίας, πανηγύριζα. Θεωρούσα, από τότε, όπως και σήμερα, πως τα όρια δράσης του Υπουργείου Οικονομικών χωρίς το προεδρικό, ήταν περιορισμένα: Μπορεί να «κόψει το λίπος» στην κρατική μηχανή, να περιορίσει τις δαπάνες ορισμένων άλλων υπουργείων και να διαχειριστεί τον προϋπολογισμό. Αλλά ως εκεί.

Αυτό χρειάζεται είναι πλέον μεταρρυθμιστικές κινήσεις, ή κατά την έκφραση που επικρατεί εσχάτως, «διαρθρωτικές αλλαγές». Μια τέτοια απόφαση, όμως, περνά από το προεδρικό και δεν μπορεί να κάνει οτιδήποτε το Υπουργείο Οικονομικών χωρίς την ρητή εντολή και την απόλυτη στήριξη του προεδρικού.

Επομένως, η μπάλα πάει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Γράφω συχνά πως στόχος του είναι να πασάρει τις μεταρρυθμίσεις στον διάδοχό του, και πως αυτό δεν θα είναι απλά ατύχημα και αδράνεια (όπως στις προηγούμενες κυβερνήσεις) αλλά θα είναι αποτέλεσμα σχεδιασμού. Βασικότερη, και πρώτη, προσπάθεια, θα είναι η ολοκλήρωση των διαβουλεύσεων με την ΠΑΣΥΔΥ.

Η εκτίμηση πως η αναβολή είναι εσκεμμένη, βασίζεται σε μια σειρά από ενδείξεις. Πρώτο, ας κοιτάξουμε το πολιτικό ημερολόγιο. Σήμερα είμαστε αισίως στον Απρίλη του 2011. Σύντομα θα έχουμε εκλογές και μέχρι τα τέλη του Μάη δεν θα υπάρξει κάποια εξέλιξη. Δηλαδή, μπαίνουμε στον Ιούνη και το καλοκαίρι, που είναι (κακώς) «νεκρός χρόνος» για διαβουλεύσεις. Μετά μπαίνουμε στο Φθινόπωρο, όταν θα πρέπει, λογικά, να αρχίσει η συζήτηση με βάση την αναλογιστική μελέτη του οίκου Muhanna και σίγουρα κάποιο χρονικό διάστημα θα μεσολαβήσει μέχρι όλοι να συμφωνήσουν στα στοιχεία επί των οποίων θα γίνει η διαβούλευση. Έτσι μπαίνουμε στα τέλη Φθινοπώρου, κοντά στον Νοέμβριο. Τότε, θα «πήξουν» δημοτικές εκλογές και προϋπολογισμός και δύσκολα θα υπάρχει χρόνος και πολιτική άνεση για σκληρές διαπραγματεύσεις με την ΠΑΣΥΔΥ.

Άρα μπαίνουμε στο 2012, όταν, εν όψει κυπριακής προεδρίας της ΕΕ το β’ εξάμηνο και πιέσεων από διάφορους παίκτες της διεθνούς κοινότητας, θα υπάρχει εκ νέου κινητικότητα στο κυπριακό. Το παράθυρο υπάρχει το πρώτο τρίμηνο του 2012, αλλά μετά θα αρχίσει να «σφίγγει» η προετοιμασία για την προεδρία, η οποία αρχίζει Ιούνιο. Κατά την διάρκεια της προεδρίας δεν θα υπάρχει χρόνος για τέτοιες κινήσεις. Έτσι φτάνουμε στο τέλος του 2012, αλλά με την αρχή του 2013 θα είμαστε ήδη στον στίβο των προεδρικών εκλογών του 2013 και δεν θα υπάρχει ούτε χρόνος, ούτε πολιτική άνεση αλλά ούτε και κίνητρο για την ΠΑΣΥΔΥ να κάνει «υποχωρήσεις».

Προκύπτει πως, από την στιγμή που ο πρόεδρος δεν τρέχει τις διαπραγματεύσεις από σήμερα δεν θα το κάνει ποτέ. Αν δεν έχει χρόνο, αλλά θέλει μεταρρυθμίσεις θα μπορούσε να είχε αναθέσει σε κάποιο άτομο της εμπιστοσύνης του (ας πούμε ένα «Επίτροπο για μεταρρυθμίσεις») τον ρόλο να μιλά εκ μέρους του με την ΠΑΣΥΔΥ.

Δεύτερος λόγος, είναι πως, σύμφωνα με τα συμφωνηθέντα, και τις ανακοινωθείσες προθέσεις της κυβέρνησης, στόχοι στον διάλογο με την ΠΑΣΥΔΥ, είναι δύο: Πρώτον η εξοικονόμηση 35 εκατ. ευρώ από κρατικό μισθολόγιο για φέτος, και δεύτερο οι μεταρρυθμίσεις στο συνταξιοδοτικό. Ακόμα και εάν «πάρει» ο πρόεδρος το ένα από τα δύο, δεν είναι εύκολο να πάρει και τα δύο, που είναι απαραίτητα. Έτσι, όταν θα υπάρχουν (ίσως) δύο παράθυρα ευκαιρίας, το φετινό καλοκαίρι και το πρώτο τρίμηνο του 2012, δύσκολα θα μπορεί το προεδρικό να πάρει όλα όσα αναζητά από το δημόσιο. Αυτά, δεδομένου του πολιτικού ημερολογίου και δεδομένου επίσης του γεγονότος πως ακόμα δεν έγινε τίποτε.

Τρίτο, επιμένω πως σχεδιάζεται η «ανάθεση» των μεταρρυθμίσεων στον επόμενο πρόεδρο διότι οι φετινές υποσχέσεις, που έγιναν στα τέλη Ιανουαρίου και αρχές Φεβρουαρίου, δύσκολα μπορούν να γίνουν πιστευτές. Αφού οι υποσχέσεις του Φεβρουαρίου δεν συνοδεύονται από πράξεις και, εξάλλου, τις ίδιες υποσχέσεις ακούσαμε και πριν από 14 μήνες.

Τέταρτο, διότι μόνο ο Υπουργός Οικονομικών μιλά για προβλήματα στην οικονομία και ανάγκη μεταρρυθμίσεων στο δημόσιο. Άπαντες στην κυβέρνηση δηλώνουν ικανοποιημένοι. Τελευταία δήλωση του προέδρου, ήταν στα τέλη του 2010, όταν είπε πως «φτηνά την γλιτώσαμε». Επιπλέον, στην επιμονή πως χρειάζονται μεταρρυθμίσεις, η απάντηση που λαμβάνουμε είναι πως οι υποβαθμίσεις έγιναν ελέω τραπεζών (sic).

Πάντως, κατηγορήθηκα πως τα έχω με τους δημόσιους υπαλλήλους και πως επιμένω στις μεταρρυθμίσεις του δημοσίου. Ωστόσο, οι «παραχωρήσεις» που πρέπει να κάνουν, δεν είναι επιθυμητές διότι οι δημόσιοι υπάλληλοι είναι «κακοί άνθρωποι», αλλά διότι οι μεταρρυθμίσεις είναι απαραίτητες. Τόσο απλά. Αυτό σημειώνουν το ΔΝΤ, η Κομισιόν, οι οίκοι αξιολόγησης και πολλοί αναλυτές, με πρώτο το EIU. Αν ακούσετε πως δεν λένε αυτά τα πράγματα, κάντε ένα search στο google, βρείτε τα κείμενα και δείτε μόνοι σας.

Εν τω μεταξύ, για να μην ξεχνιόμαστε, πρέπει επίσης να προχωρήσει το ΓεΣΥ και να εκπονηθεί Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΜΔΠ).

 ΥΓ. Το κείμενο εκδόθηκε στο τεύχος Μαίου του περιοδικού ΜΑΝ