Οι τραπεζίτες εκπέμπουν αισιοδοξία ενώ η S&P φοβίζει με stress test.

Stress test για την έκθεση του κυπριακού τραπεζικού συστήματος στο ελληνικό χρέος εξέδωσε την περασμένη Πέμπτη ο οίκος αξιολόγησης Standard & Poor’s (S&P). Ο οίκος αναφέρει πως η έκθεση του κυπριακού τραπεζικού συστήματος στο ελληνικό χρέος φτάνει τα 168% του κυπριακού ΑΕΠ, δημιουργώντας έτσι ένα σοβαρό βάρος για το κράτος, σε περίπτωση αναδιάρθρωσης του χρέους.

Το σενάριο της S&P υπολογίζει απώλειες μεταξύ 50% και 70% στα στοιχεία ενεργητικού που αφορούν το ελληνικό χρέος. Πάντως αναλυτές σχολιάζουν πως σε περίπτωση κουρέματος οι πλείστες των εκτιμήσεων αναμένουν πως αυτό θα κυμαίνεται πέριξ του 30% και το 70% θεωρείται μάλλον «ακραίο» σενάριο.

Εν πάση περιπτώσει, όμως, τα σενάρια της S&P βασίζονται σε αυτές τις παραδοχές. Έτσι οι τράπεζες θα έχουν ανάγκη από ενίσχυση μεταξύ 500 εκατ. ευρώ και 3 δισ. ευρώ, δηλαδή μεταξύ 3% και 10% του ΑΕΠ, ένα πολύ υψηλό ποσοστό.

Χωρίς διάσωση

Αξίζει να σημειωθεί πως η ανάλυση της S&P καταδεικνύει μεν πως η έκθεση των τραπεζών στο ελληνικό χρέος αποτελεί πρόβλημα και για τα δημόσια οικονομικά, αλλά η «διαδικασία» μετάδοσης της παθογένειας δεν είναι αυτή που περιγράφουν πολλοί σχολιαστές στην Κύπρο. Η S&P αναγνωρίζει πως οι πιθανές απώλειες στο τραπεζικό σύστημα θα είναι σοβαρές και θα δημιουργήσουν την ανάγκη για στήριξη των τραπεζών, αλλά αυτό δεν είναι ουσιαστικά το βασικότερο πρόβλημα που εντοπίζει ο οίκος.
Η ενίσχυση της κεφαλαιακής βάσης των τραπεζών, σε περίπτωση απωλειών από το ελληνικό χρέος, χαρακτηρίζεται ως διαχειρίσιμη. Η S&P αναφέρει τα εξής: «Η άποψή μας βασίζεται στα σχετικά δυνατά επίπεδα κεφαλαιοποίησης στο τραπεζικό σύστημα, καθώς και στο μακρύ ιστορικό επιτυχημένων αυξήσεων κεφαλαίου από τον ιδιωτικό τομέα». Προκύπτει, επομένως, πως το ζήτημα που εντοπίζει ο οίκος δεν αφορά την ανάγκη αύξησης κεφαλαίου, για να εξασφαλιστεί το όριο του 8% στα εποπτικά κεφάλαια. Αυτή η αύξηση κεφαλαίου θα μπορεί να γίνει, κατά τις εκτιμήσεις πάντοτε, από τον ιδιωτικό τομέα, χωρίς την καταστροφική συμβολή των δημοσίων οικονομικών.
Η ενίσχυση της κεφαλαιακής βάσης του τραπεζικού συστήματος, κατά το τελευταίο διάστημα, δεν πέρασε απαρατήρητη από την S&P, η οποία υπολογίζει την κεφαλαιακή επάρκεια στο 14%. Ενδιαφέρον προκαλεί, υπό το φως του stress test της S&P και η δήλωση του υπουργού Οικονομικών, η οποία χρονικά συνέπεσε με την έκδοση της μελέτης της S&P. Ο κ. Σταυράκης χαιρέτισε «τις σημαντικές αυξήσεις κεφαλαίων που έχουν πραγματοποιήσει ή έχουν εξαγγείλει οι μεγάλες κυπριακές τράπεζες, οι οποίες πραγματικά ενισχύουν περαιτέρω την ευρωστία του τραπεζικού μας συστήματος». Ο κ. Σταυράκης δήλωσε επίσης πως είναι βέβαιος ότι «οι κυπριακές τράπεζες θα αντέξουν οποιονδήποτε πιθανό κλυδωνισμό μπορεί να προέλθει στη θεωρητική περίπτωση κάποιων προβλημάτων στην Ελλάδα».

Δημοσιονομικό
Σύμφωνα με την ανάλυση της S&P, «η κερδοφορία του κυπριακού τραπεζικού συστήματος (…) αποτελεί μια σημαντική στήριξη των δημοσίων οικονομικών της Κύπρου (strong support for Cyprus’ fiscal position)». Με μια πιθανή αναδιάρθρωση, η οποία θεωρείται τεχνικά «πτώχευση», η κερδοφορία των τραπεζών θα μειωθεί σημαντικά. Αυτή, ακριβώς, η μείωση της κερδοφορίας προβληματίζει τον οίκο, όσο και η ανάγκη αύξησης κεφαλαίων, σύμφωνα με τα σχόλια που περιλαμβάνονται στην ανάλυση.
Η μείωση της κερδοφορίας, πέρα από την αντίστοιχη άμεση μείωση των εσόδων του κράτους από τη φορολόγηση των τραπεζών, θα μειώσει, σύμφωνα με τους S&P, και τη συνολική ζήτηση στην κυπριακή οικονομία και θα προκαλέσει έτσι επιπλέον προβλήματα στα δημόσια οικονομικά.
Προκύπτει, επομένως, πως το σημαντικότερο πρόβλημα αφορά κυρίως τη μείωση της κερδοφορίας των τραπεζών ή και τη μετατροπή των κερδών σε απώλειες, κάτι που μόνο καλό δεν θα κάνει στην οικονομία και στα δημόσια οικονομικά. Παρά το γεγονός ότι οι τραπεζικοί οίκοι έχουν δεχτεί έντονα πυρά κατά το τελευταίο διάστημα, η S&P δείχνει να συμφωνεί πως το χειρότερο πράγμα για την οικονομία και τους πολίτες θα ήταν η μείωση των κερδών του τραπεζικού συστήματος.
Η S&P αναφέρει επίσης πως η κυβέρνηση έχει καθυστερήσει με τα μέτρα που αφορούν τη βελτίωση των δημοσίων οικονομικών και την αύξηση της ανταγωνιστικότητας.

Τα θετικά
Ωστόσο πρέπει σημειωθεί πως υφίστανται δύο στοιχεία που δεν φαίνεται να λαμβάνει υπ’ όψιν το stress test της S&P. Πρώτο, η αξία των ομολόγων που καταγράφεται στα βιβλία των τραπεζών δεν βασίζεται απόλυτα στην αξία κατά την ωρίμαση (maturity value), αλλά ακολουθεί κανόνες επανυπολογισμού. Έτσι, με τη λογική του mark-to-market, οι τράπεζες δεν αξιολογούν τα ομόλογα στην πλήρη αξία τους κατά την ωρίμασή τους. Αυτό σημαίνει, έστω και έμμεσα, πως το τραπεζικό σύστημα έχει ήδη υπολογίσει μέρος της δυνητικής ζημιάς και η έκθεσή του είναι, λογιστικά μιλώντας, χαμηλότερη από την ονομαστική αξία των ομολόγων. Συνεπώς, η δυνητική επίπτωση είναι χαμηλότερη από όση υπολογίζεται. Δεύτερο σημείο που πρέπει να σημειωθεί είναι πως ένα πιθανό κούρεμα μάλλον δεν θα αφορά όλες τις εκδόσεις ομολόγων (δεν θα είναι «across-the-board») και υπάρχει η πιθανότητα το χρέος που διαθέτουν οι κυπριακές τράπεζες είτε να μην επηρεαστεί όσο το συνολικό κούρεμα είτε να επηρεαστεί περισσότερο.

Ένα τρίτο σημείο, το οποίο όμως υπολογίζεται από την ανάλυση της S&P, είναι πως η έκθεση στο ελλαδικό κρατικό χρέος μειώνεται όσο περνά ο καιρός. Χαρακτηριστικά, η S&P προβλέπει πως, αν γίνει αναδιάρθρωση του χρέους του χρόνου αντί φέτος, ο αντίκτυπος στα δημόσια οικονομικά θα σμικρυνθεί κατά 39% (σε περίπτωση κουρέματος κατά 70%) και 95,8% (σε περίπτωση κουρέματος κατά 50%).
Ο λόγος για αυτή τη βελτίωση του προβλήματος είναι πως η έκθεση των τραπεζών μικραίνει, καθώς ομόλογα φτάνουν στην ωρίμασή τους («λήγουν») και νέα ομόλογα δεν αποκτούνται από τους τραπεζικούς οργανισμούς. Η S&P υπολογίζει πως μέχρι το 2013 θα έχουν ωριμάσει ομόλογα αξίας 900 εκατ. ευρώ, ένα σημαντικό ποσό που θα αμβλύνει σημαντικά το δυνητικό πρόβλημα. Παλαιότεροι υπολογισμοί της «Καθημερινής» έθεταν την ωρίμαση ομολόγων αρκετά υψηλότερα, στα 2 δισ. ευρώ, βάσει στοιχείων που είχαμε εξασφαλίσει από διασταυρωμένες πηγές. Η διαφορά αυτή, πάντως, είναι σημαντική. Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, η ωρίμαση ομολόγων έχει ήδη μειώσει την έκθεση, από τα 5,8 δισ. ευρώ που υπολογίζει η S&P, κοντά στα 5 δισ. ευρώ. Αξίζει να σημειωθεί πως η ανάλυση της S&P αναγνωρίζει ότι οι επιπτώσεις του κουρέματος στην κυπριακή οικονομία εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το χρονικό σημείο στο οποίο θα γίνει η αναδιάρθρωση του χρέους: Όσο περνά ο καιρός, τόσο χαμηλότερες θα είναι οι επιπτώσεις στην Κύπρο.

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πως αναφορά γίνεται και στα Συνεργατικά Πιστωτικά Ιδρύματα (ΣΠΙ) και την εποπτεία στην οποία υπόκεινται. Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι η αναφορά στους κανονισμούς που αφορούν στον τρόπο υπολογισμού των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Εξαιτίας της μεθοδολογίας, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια των ΣΠΙ παρουσιάζονται πολύ μικρότερα από ό,τι είναι στην πραγματικότητα, με βάση τον κοινά αποδεκτό όρο διεθνώς. Ωστόσο, αναφέρει η S&P, τα προβλήματα των ΣΠΙ, συμπεριλαμβανομένης και της έκθεσής τους στο ελληνικό χρέος, δεν εμπνέουν ανησυχία, διότι το μέγεθος του συνεργατικού πιστωτικού ιδρύματος είναι σχετικά μικρό.

Μέσα από την ανάλυσή της, η S&P επιβεβαιώνει τις αρχικές της εκτιμήσεις που συνόδευαν τις υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας της Δημοκρατίας. Παρ’ όλο που ο οίκος δεν αναλύει και δεν αξιολογεί το κυπριακό τραπεζικό σύστημα για τους πελάτες του και παρ’ όλο που υποπίπτει σε διάφορες ασάφειες και λάθη που δείχνουν ότι μάλλον τα στοιχεία του είναι ετεροχρονισμένα, εντούτοις καταδεικνύει, με τη μελέτη που εξέδωσε την Πέμπτη, πως έχει κάθε διάθεση να επιμείνει στις αρχικές εκτιμήσεις που έκανε για την κυπριακή οικονομία. Ότι, δηλαδή, πέρα από τις δημοσιονομικές ανισορροπίες, το τραπεζικό σύστημα αποτελεί πηγή επισφάλειας για το ίδιο το κράτος και πως η έκθεση στο χρέος του ελληνικού Δημοσίου προκαλεί μια ανησυχία.