Κάπου εδώ ίσως θα πρέπει να προσαρμόσουμε τις ελπίδες- μας…

Σχεδόν κάθε Κυριακή, αυτή η στήλη ασκεί κριτική στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, λέγοντας πως πέρασαν σχεδόν 15 μήνες από τότε που μας υποσχέθηκε να συζητήσει με την ΠΑΣΥΔΥ για το συνταξιοδοτικό και πως αθετούσε την υπόσχεσή του.

Γι’ αυτό και γίνεται δεκτή με μεγάλη ευχαρίστηση η συνάντηση του Προέδρου με την ΠΑΣΥΔΥ. Επειδή πανηγύριζα και την περασμένη φορά που ενεπλάκη προσωπικά ο Πρόεδρος στα ζητήματα που αφορούν στη δημόσια υπηρεσία, αυτή τη φορά θα συγκρατηθώ. Πάντως, έστω και τώρα, έγινε τουλάχιστον μια κίνηση, κι αυτό είναι πολύ θετικό.

Στην ατζέντα των διαβουλεύσεων βρίσκονται δύο ζητήματα: το συνταξιοδοτικό και τα 35 συν 35 εκατ. ευρώ που αναζητά η κυβέρνηση από το κρατικό μισθολόγιο. Τα δύο δεν είναι ίσα. Το πρώτο είναι ζήτημα επιβίωσης για την οικονομία και έχει εκτενείς κοινωνικές προεκτάσεις. Το δεύτερο, αν και θεμιτό, δεν αποτελεί μέσο μόνιμης επίλυσης προβλημάτων, αλλά μπάλωμα πάνω από ευρύτερα προβλήματα. Και, ωραία τα μπαλώματα, αλλά είναι προσωρινές λύσεις και μόνο.

Οι ανισορροπίες που υπάρχουν στο Δημόσιο είναι πολύ σοβαρές. Ως υφίσταται, το συνταξιοδοτικό του Δημοσίου είναι οικονομικά παράλογο. Δεν θα μπω στο τεχνικό ζήτημα του κατά πόσον το συνταξιοδοτικό είναι βιώσιμο και γιατί. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και ο υπουργός Οικονομικών το αποκάλεσαν «ωρολογιακή βόμβα». Η Κομισιόν προειδοποιεί ρητά. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο συμφωνεί, το ίδιο και διεθνείς αναλυτές. Ουδείς αντιλέγει.

Ό,τι κι αν λέει η ηγεσία της ΠΑΣΥΔΥ, το πρόβλημα είναι απτό. Οι νεότεροι δημόσιοι υπάλληλοι δεν διατρέχουν κάποιο θεωρητικό κίνδυνο, αλλά πρέπει να το θεωρούν βέβαιο πως, αν δεν γίνει κάτι σήμερα, τότε θα βρεθούν προ δύο αφόρητων επιλογών: είτε δεν θα λαμβάνουν συντάξεις, είτε θα δεχτούν πολύ οδυνηρές αναπροσαρμογές στα δικαιώματά τους. Λεφτά –και επιλογές– δεν θα υπάρχουν. Σήμερα, οι επιλογές που έχουν μπροστά τους είναι πολύ ανώδυνες, ιδίως σε σχέση με τις επιλογές που θα έχουν αργότερα.

Επιπλέον, το συνταξιοδοτικό είναι κοινωνικά άδικο. Δημιουργεί συνταξιούχους δύο ταχυτήτων και εντείνει την κοινωνική ανισότητα υπέρ των συνταξιούχων που δεν καταβάλλουν εισφορές – και εις βάρος των συνταξιούχων που, όχι μόνο καταβάλλουν, αλλά επίσης αναλαμβάνουν και πολλά ρίσκα καθ’ όλη τη διάρκεια της καριέρας τους. Η ρήση «there is no such thing as a free lunch» ισχύει κι εδώ, όπως και σε όλες τις άλλες εκφάνσεις της ζωής. Αν λαμβάνεις κάτι δωρεάν, αυτό σημαίνει, απλούστατα, πως κάποιος άλλος πληρώνει.

Είναι επίσης ακόμα πιο άδικο, διότι είναι στρεβλή και η αξιολόγηση των δημοσίων υπαλλήλων. Ο επιχειρηματίας βάζει κάτω σπίτια, υποθήκες, δάνεια και ενίοτε ακόμα και το μέλλον των παιδιών του για να ανοίξει μια επιχείρηση. Είναι φορέας της προόδου, της ανάπτυξης και της απασχόλησης. Ο δε εργαζόμενος, αν δεν εργαστεί δεν λαμβάνει, ενώ κινδυνεύει να απολυθεί με την πρώτη ένδειξη κρίσης και με την παραμικρή τεμπελιά. Αν δεν υπάρχουν κέρδη, δεν μπορεί να ελπίζει σε αυξήσεις. Για τα πιο αυτονόητα –π.χ. ταμεία προνοίας– πρέπει να αγωνιστεί. Αυτοί είναι οι ήρωες της οικονομίας. Ό,τι λεφτά βγάζουν, τα βγάζουν διότι παράγουν.

Αντίθετα, οι εργαζόμενοι στο Δημόσιο μπαίνουν όλοι στο ίδιο καζάνι: Εργατικοί και τεμπέληδες. Εκείνοι με μεράκι και εκείνοι που βολεύτηκαν. Και οι δεύτεροι λαμβάνουν ωφελήματα, προαγωγές, αυξήσεις και συντάξεις που δικαιούνται μόνο οι πρώτοι. Συνολικά, ολόκληρη η κοινωνία πληρώνει για πάρτη τους, συμπεριλαμβανομένων και των συναδέλφων τους.

Όλα αυτά, όμως, είναι θεωρητικά. Η κοινωνική αδικία συντελείται εξαιτίας του γεγονότος ότι τα συστήματα αξιολόγησης στο Δημόσιο είναι στρεβλά (ακόμα και με κριτήριο την ηλικία τους αξιολογήθηκαν ορισμένοι πρόσφατα, όπως είπε και η προϊστάμενή τους) και λόγω του ότι στο Δημόσιο λαμβάνουν συντάξεις εκατομμυριούχου χωρίς να καταβάλλουν το παραμικρό. Αυτή η αδικία, όμως, ίσως να πρέπει να μπει στο συρτάρι.

Αν κοιτάξουμε τη συζήτηση που αρχίζει σήμερα για το συνταξιοδοτικό και τις επιλογές που εξετάζονται, προκύπτει πως δεν πρόκειται να λυθεί το ζήτημα της αδικίας. Αν και στη θεωρία «αριστερό», το ΑΚΕΛ θα στηρίξει, πάλι, τους πολίτες με τα περισσότερα προνόμια εις βάρος των υπαλλήλων και των μικρομεσαίων. Αλλά, αν γίνουν όλα σωστά, τότε ίσως τουλάχιστον οι συντάξεις του Δημοσίου να μην απειλούν την επιβίωση των δημοσίων ταμείων και της οικονομίας. Όσο για τη φοροδιαφυγή, που είναι έγκλημα, αυτή πρέπει να παταχθεί ασχέτως των εξελίξεων που αφορούν στο δημόσιο μισθολόγιο.

Τα βάρη που θα σηκώνουν οι λοιποί πολίτες μπορεί να είναι άδικα, αλλά, αν γίνουν σήμερα μεταρρυθμίσεις, ίσως να είναι υποφερτά για την οικονομία. Δεν ξέρω, αλλά σκέφτομαι πως, εδώ που φτάσαμε, αυτό ίσως να πρέπει να μας αρκεί, για τώρα. Τα παιδιά μας θα παραλάβουν μια κοινωνία άδικη. Ας είναι τουλάχιστον οικονομικά βιώσιμη. Αν δείχνω απογοητευμένος, δεν είναι κατόπιν δικής μου επιλογής.

Επίσης, χωρίς το ΓεΣΥ ο απλός πολίτης θα τσακίζεται οικονομικά για την περίθαλψη, ιδίως με τη γήρανση του πληθυσμού, ενώ χωρίς το Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό Πλαίσιο δεν μπορεί να υπάρξει χρηστή διαχείριση των φόρων που πληρώνουμε.