Οι αγορές έχουν ήδη εντάξει στις τιμές τους και περαιτέρω αυξήσεις. Στην Κύπρο, δε, οι αυξήσεις επιτοκίων δεν έχουν τόσο σχέση με την απόφαση της ΕΚΤ, όσο σχετίζονται με άλλες στρεβλώσεις της εγχώριας τραπεζικής αγοράς.

Οι φόβοι πως τα επιτόκια θα αυξηθούν και για τους δανειολήπτες στην Ευρωζώνη, μετά την αύξηση των βασικών επιτοκίων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, έχουν προκαλέσει και στην Κύπρο αρκετές συζητήσεις.

Η οικονομία, όμως, δεν έχει λόγους να ανησυχεί ιδιαίτερα, αφού η απόφαση της ΕΚΤ μάλλον λειτουργεί αποτρεπτικά για άλλα ρίσκα, ενώ δεν θα ασκήσει –στο παρόν στάδιο– νέες πιέσεις στις αγορές. Μοναδικό ζήτημα, η ισοτιμία του ευρώ. Ανάμεσα στους αναλυτές, η συζήτηση δεν είναι τόσο για το κατά πόσον η αύξηση, από το ιστορικά χαμηλό του 1%, είναι σωστή απόφαση ή όχι (αν και αποτελεί κακή είδηση για την Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ελλάδα), αλλά για το εάν έγινε στο σωστό χρονικό σημείο.

Πέρα από το γεγονός ότι τα επιτόκια παρέμειναν τόσο χαμηλά για αρκετό καιρό, κάτι που μάλλον προκαλεί προβλήματα στις οικονομίες που σήμερα ανακάμπτουν, η ΕΚΤ εντόπισε και τους κινδύνους που οι διεθνείς οικονομικές και πολιτικές συγκυρίες εγκυμονούν για τη σταθερότητα των τιμών στην Ευρωζώνη. Ο πληθωρισμός ουσιαστικά είχε μειώσει τα πραγματικά επιτόκια και είχε διαβρώσει, ταυτόχρονα, τα πραγματικά εισοδήματα. Παρ’ όλο που σχολιαστές συχνά αναφέρουν πως τα επιτόκια θα αυξηθούν, έστω και οριακά, δεν αναφέρουν την ίδια στιγμή πως η απόφαση της ΕΚΤ θωρακίζει και τα εισοδήματα. Το ουσιαστικό δεν είναι οι ονομαστικές αξίες, αλλά οι πραγματικοί μισθοί και επιτόκια.

Στόχος της ΕΚΤ είναι να διασφαλίσει την αγοραστική δύναμη των μισθών, λαμβάνοντας ένα προληπτικό μέτρο πριν σημειωθεί περαιτέρω αύξηση του πληθωρισμού. Σημειώνεται πως στην Κύπρο ο πληθωρισμός αποτελεί ακόμα σοβαρότερο πρόβλημα από την υπόλοιπη Ευρωζώνη, καθώς ανοίγει η ψαλίδα από τους εταίρους, εν μέρει λόγω και της υψηλής ενεργειακής έντασης της οικονομίας. Με την αύξηση, θα μετριαστούν οι επιπτώσεις στην κυπριακή οικονομία από την αύξηση των τιμών πετρελαίου.

Ρευστότητα

 Πέρα από τις γενικότερες εκτιμήσεις, όμως, πρέπει να σημειωθεί πως στην περίπτωση της Κύπρου υπάρχουν παράμετροι που ασκούν μεγαλύτερη πίεση στα επιτόκια από ό,τι το βασικό rate της ΕΚΤ. Ως γνωστόν, ο ανταγωνισμός μεταξύ χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων για άντληση καταθέσεων, που είναι και η βασικότερη πηγή ρευστότητας, οδηγεί προς τα πάνω τα καταθετικά επιτόκια. Σε αυτό τον «μηχανισμό», σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν και τα Συνεργατικά Πιστωτικά Ιδρύματα (ΣΠΙ).

Επιπλέον, οι πιέσεις που δέχονται οι ελλαδικές τράπεζες –και από την ΕΚΤ– τις υποχρεώνουν σε αύξηση των καταθετικών επιτοκίων για να αντλήσουν καταθέσεις. Αυτή η αύξηση «μεταφέρεται» και στην Κύπρο. Τέλος, πίεση στα καταθετικά επιτόκια ασκεί και η προσπάθεια των ΧΠΙ να προσελκύσουν πελάτες. Όλη αυτή η εικόνα ασκεί εξαιρετικά σημαντικές πιέσεις στα δανειστικά επιτόκια. Πάντως, πρέπει να σημειωθεί πως η αύξηση των βασικών επιτοκίων αποτελεί αντίδραση στην αύξηση των πληθωριστικών τάσεων (ιδίως στις τιμές καταναλωτή) παρά αντιστροφή της πολιτικής υψηλής ρευστότητας από πλευράς της ΕΚΤ. Ουσιαστικά, η ΕΚΤ διατηρεί τους πραγματικούς όρους της αγοράς σταθερούς με την αύξηση που ήδη αποφάσισε, αλλά και με τις άλλες αυξήσεις (μέχρι το 1,75%) που αναμένονται στη συνέχεια. Όσον αφορά στο βασικό επιτόκιο της ΕΚΤ, εξάλλου, αξίζει να σημειωθεί πως η αγορά έδειξε ήδη σημεία προσαρμογής, όχι μόνο στην αύξηση κατά 0,25%, αλλά και για δύο ακόμα αυξήσεις μέχρι το τέλος του έτους. Με δεδομένο ότι η αγορά αναμένει αύξηση μέχρι το 1,75% ώς τα τέλη του 2011, έχει ήδη προσαρμόσει τις αξίες της. Η προσαρμογή αυτή έχει διαφανεί, τόσο στο Euribor (και γενικά στην overnight αγορά), όσο και στις συναλλαγματικές ισοτιμίες.

 Ανατίμηση

 Ίσως η πιο ανησυχητική προέκταση της αύξησης των επιτοκίων να αφορά στην ανατίμηση του νομίσματος, ιδίως αν αναλογιστεί κανείς πως η Τράπεζα της Αγγλίας κράτησε τα επιτόκια σταθερά και πως το δολάριο δέχεται έντονες πιέσεις. Μάλιστα, αξιοσημείωτο ήταν κατά τη διάρκεια της εβδομάδας πως το ευρώ ανατιμήθηκε έναντι του δολαρίου και της στερλίνας, παρά την είδηση πως και η Πορτογαλία εντάχθηκε στον μηχανισμό στήριξης. Το δεδομένο αυτό καταδεικνύει πως οι αγορές, παρ’ όλο που ανέμεναν αύξηση του επιτοκίου, θεώρησαν σημαντικότερη την είδηση για το επιτόκιο παρά την είδηση για τη δημοσιονομική κατάσταση της Πορτογαλίας. Πάντως, οι μακροσκοπικές αναλύσεις, σε επίπεδο Ευρωζώνης, είναι μάλλον παραπλανητικές, αφού το επί μέρους κομμάτι της Κύπρου επηρεάζεται κάπως διαφορετικά. Μπορεί η ανατίμηση να πλήττει αγορές όπως τα εξαγώγιμα προϊόντα (ιδίως τουρισμό και εξοχικές κατοικίες), στηρίζει όμως τις εξαγωγές υπηρεσιών μεταξύ επιχειρήσεων (b2b) και χρηματοπιστωτικών δραστηριοτήτων.

 Εξάλλου, το πάγωμα τομέων της οικονομίας που βίωσαν φούσκες (όπως τα ακίνητα) δεν μπορεί να θεωρηθεί κακή εξέλιξη. Από την άλλη, η ανατίμηση πιθανόν να ασκήσει πιέσεις στο εμπορικό έλλειμμα και να επιδεινώσει τους εμπορικούς όρους της Κύπρου. Σε κάθε περίπτωση, όμως, η κυπριακή αγορά καθίσταται πιο ελκυστική για ξένες επενδύσεις αλλά και καταθέσεις. Πάνω από όλα και με γνώμονα τις αναμενόμενες επιπλέον αυξήσεις στα επιτόκια της ΕΚΤ, θα πρέπει να σημειωθεί πως το βασικότερο αποτέλεσμα είναι αποτρεπτικό. Ουσιαστικά, οι πληθωριστικές πιέσεις, γενικότερα στην Ευρωζώνη και ειδικότερα στην Κύπρο, αντισταθμίζονται από τις αυξήσεις των επιτοκίων, και τα πραγματικά μεγέθη επιτοκίων και αγοραστικής δύναμης παραμένουν ισορροπημένα.