Τις τελευταίες ημέρες, και ιδίως μετά τη διπλή υποβάθμιση των τραπεζών μας, άρχισε ένας νέος κύκλος πανικού σχετικά με την πορεία του ΧΑΚ. Οι συζητήσεις είναι ακόμα έντονες, ενώ πολλοί αναζητούν συμβουλές και απόψεις για τις προσωπικές τους επενδύσεις, ιδίως όσον αφορά στις μετοχές τους στις τρεις μεγάλες τράπεζες.

Κι όμως, η συζήτηση ίσως να μην έχει καμία λογική. Πολλοί δεν το πρόσεξαν, λίγοι παραπονέθηκαν, αλλά η πολιτική της »Οικονομικής Καθημερινής» παραμένει να αποφεύγει με πάθος την κάλυψη του ΧΑΚ και σίγουρα να μην γράφει εκτιμήσεις για την πορεία του.

Γι αυτό υπάρχει λόγος.

Η λογική ενός χρηματιστηρίου είναι πως, με τις πολλές πράξεις που γίνονται στην κάθε μετοχική αξία, η μετοχή της κάθε εταιρείας στο τέλος της ημέρας αντικατοπτρίζει τις εκτιμήσεις του επενδυτικού κόσμου για την πορεία, τις προοπτικές και την υγεία της. Όταν, για παράδειγμα, αυξάνεται η μετοχή μίας τράπεζας για ένα μήνα, αυτό δείχνει πως, σιγά-σιγά, οι επενδυτές λαμβάνουν το μήνυμα πως η εν λόγω τράπεζα πάει καλά και έχει δυνατές προοπτικές. Η αξία της μετοχής της λειτουργεί ως «δείκτης» των αποτελεσμάτων πάμπολλων αναλύσεων και μελετών. Υπάρχουν, φυσικά, εξαιρέσεις, αλλά συνήθως οι φούσκες είναι ορατές, για όσους έχουν την διάθεση να κοιτάξουν.

Παρομοίως, οι κλαδικοί δείκτες οι οποίοι ουσιαστικά συναρθροίζουν τις κινήσεις διαφόρων μετοχών, αντικατοπτρίζουν την πορεία γενικών κλάδων της οικονομίας: Αν ο δείκτης τραπεζών μειώνεται, αυτό πρέπει να οφείλεται στο γεγονός ότι οι επενδυτές και οι αναλυτές που τους κατευθύνουν, εντοπίζουν προβλήματα στις τράπεζες. Αν τα ξενοδοχεία ανεβαίνουν, τότε εκτιμούν πως θα πάει καλά ο τουρισμός. Το ίδιο συμβαίνει και με τους γενικούς ή άλλους «ειδικούς» δείκτες.

Υπάρχουν, φυσικά, προβλήματα σε αυτή την προσέγγιση. Η λογική της αγέλης προκαλεί προβλήματα. Οι επενδυτές παρασύρονται και, όταν βλέπουν πολλές πωλήσεις μιας μετοχής σε τιμές που έχουν πτωτικές τάσεις, εκτιμούν πως αυτός που πουλά σε χαμηλές τιμές «κάτι πρέπει να ξέρει που δεν ξέρω εγώ». Έτσι, κι αυτοί πωλούν, ρίχνοντας τις τιμές. Η λογική της αγέλης, και ο εξαιρετικά βραχύς ορίζοντας που παρακολουθούν οι επενδυτές, πολλές φορές στρεβλώνουν την εικόνα.

Ωστόσο, αν αυτό το πρόβλημα είναι υπαρκτό σε όλα τα χρηματιστήρια, στην Κύπρο είναι ακόμα πιο σημαντικό. Από την πρώτη φούσκα του ΧΑΚ, είδαμε τους επενδυτές να παρασύρονται και να παραπλανούνται. Είδαμε, όμως, και πολλούς που δεν ήξεραν καν τί μετοχές αγόραζαν και μόνοι τους παραπλανήθηκαν. Ναι, υπάρχουν κι αυτοί.

Έτσι, αυτή την εβδομάδα η συνειδητοποίηση πως οι επενδυτές έχουν την προδιάθεση να παραπλανηθούν, είναι και πάλι επίκαιρη.

Στο ΧΑΚ, ο μικρός όγκος των πράξεων, αλλά και το γεγονός ότι ο όγκος αυτός περιορίζεται σε λίγες εταιρείες όπου υπάρχουν, λίγοι «μεγάλοι παίκτες», ανατρέπει την όλη εικόνα: Αντί η κίνηση του ΧΑΚ να αντικατοπτρίζει τις εκτιμήσεις της αγοράς και των αναλυτών, αντικατοπτρίζει τις απόψεις μερικών ατόμων, που έχουν έλεγχο των «δυνατών» μετοχών. Αν, δηλαδή, ένας επενδυτής που έχει σημαντικό αριθμό μετοχών σε κάποια τράπεζα, αποφασίσει πως θα πωλήσει τις μετοχές του διότι θέλει να χρηματοδοτήσει ένα επιχειρηματικό του πρότζεκτ, άπαντες πανικοβάλλονται πως η τράπεζα καταρρέει και χάνεται.

Ακόμα, επειδή οι πλείστοι παρακολουθούν τους δείκτες για να κρίνουν «πώς πάει» η κάθε εγγεγραμμένη εταιρεία, η αυξομείωση της αξίας της μετοχής της δεν δείχνει να έχει κανένα συσχετισμό με τα θεμελιώδη στοιχεία της. Αντίθετα, η κάθε κίνηση εντείνεται και οι μικρές κάμψεις εύκολα γίνονται πτώση, ενώ οι μικρές αυξήσεις μετατρέπονται εύκολα σε ράλι. Έτσι, ακόμα και οι αναλύσεις με βάση τα θεμελιώδη στοιχεία μιας εταιρείας, πέφτουν έξω, τουλάχιστον στο βραχύ και μέσο διάστημα.

Οι επενδυτές πρέπει να προστατεύσουν τον εαυτό τους από αυτές τις καταστάσεις. Πέρα από την ανάγκη για διόρθωση πολλών από τα προβλήματα του ΧΑΚ, και οι ίδιοι οφείλουν να προσέχουν τα λεφτά τους. Αν δεν γνωρίζετε την εταιρεία, αν δεν κοιτάξετε τα θεμελιώδη στοιχεία της, ή αν δεν μελετήσετε τις εξελίξεις στον κλάδο της, απλά μην την αγοράσετε. Όταν πέφτει, αν αισθάνεστε πως είναι εύρωστη και με καλές προοπτικές, άστε τους άλλους να πουλούν.

Η ιδιωτικοποίηση του ΧΑΚ, η προσέλκυση επενδυτών χαρτοφυλακίου από το εξωτερικό και η πιο πλήρης σύνδεση με άλλες αγορές είναι άμεσα απαραίτητες. Ωστόσο, και οι επενδυτές πρέπει να πάρουν μια ισχυρή δόση valium, να ηρεμήσουν, και να αρχίσουν να αποφασίζουν τις κινήσεις τους με βάση την κατάσταση της κάθε εταιρείας και όχι τις εκτιμήσεις του καφενέ.

Επίσης, πρέπει να προχωρήσει το ΓεΣΥ και να εκπονηθεί Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΜΔΠ).