Πέρα από την ιδιοφυή μανούβρα του Λόρδου Νέλσον στο Τραφάλγκαρ, η μάχη των θαλασσών κατά τους Ναπολεόντειους Πολέμους κρίθηκε και από έναν άλλο παράγοντα. Χαρακτηριστική είναι η ιστορία του Ça Ira, ενός από τα πρώτα σκάφη του γαλλικού στόλου που ενεπλάκησαν στη μάχη.

Ενώ άρχιζε η μάχη που θα έκρινε, εν πολλοίς, τη μοίρα του Ναπολέοντα, το Ça Ira βρέθηκε σε τέλεια θέση βολής απέναντι στον βρετανικό στόλο, με το πλευρό του να «βλέπει» την πρύμνη των βρετανικών πλοίων. Έτσι, το γαλλικό σκάφος είχε ένα έξοχο στόχο κατά του οποίου να βάλλει, σε αντίθεση με τους Βρετανούς που, έχοντας τον εχθρό απέναντι αντί στο πλευρό τους, δεν μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τα πυροβόλα τους.
Ωστόσο, και παρά τη μεγάλη άνεση χρόνου που είχε το Ça Ira, οι Γάλλοι δεν κατάφεραν να πετύχουν στόχο, ούτε και μία φορά. Η μάχη, και η μοίρα της Γαλλίας, είχαν κριθεί.

Όλα άρχισαν με τη Γαλλική Επανάσταση. Η Εθνική Συνέλευση –πριν ακόμα αναλάβει τα ηνία ο «Τρόμος» του Ροβεσπιέρου– αποφάσισε να ξηλώσει όλους τους αριστοκράτες από τις θέσεις τους, αφού θεωρούνταν εχθροί του λαού. Πολύ σύντομα, το ισχυρό μέχρι τότε ναυτικό του βασιλιά, μπήκε σε μια περίοδο απότομης παρακμής. Οι ιστορικοί μιλούν για πλήρη απουσία πειθαρχίας, άγνοια των διαδικασιών και ανικανότητα στον χειρισμό των σκαφών στο γαλλικό ναυτικό μετά το 1789. Αυτό, όμως, δεν έφτανε.

Οι επαναστάτες, περιέργως, έκριναν πως, πέρα από τους αριστοκράτες αξιωματικούς που πήραν τις θέσεις τους αναξιοκρατικά, και οι πυροβολητές ήταν μέρος τους κατεστημένου. Έτσι, το σώμα πυροβολητών του στόλου επίσης ξηλώθηκε και στα πυροβόλα «ορίστηκαν» νέοι, απειθάρχητοι και ανεκπαίδευτοι ναυτικοί. Το διαλυθέν σώμα, εκτός από την επάνδρωση των πυροβόλων του στόλου, ήταν υπεύθυνο και για την εκπαίδευση των πυροβολητών. Η ιστορία του Ça Ira ήταν ένα φυσικό επακόλουθο.

Το σκάφος είχε πάρει το όνομά του από μια διάσημη απάντηση του Μπέντζαμιν Φράνκλιν, όταν ρωτήθηκε πώς εξελίσσεται η αμερικανική επανάσταση: «Ça ira», όλα θα πάνε καλά. Κι όλα πήγαν στραβά.

Η ιστορία του γαλλικού ναυτικού δεν δείχνει μόνο πως οι πολεμικοί στόλοι χρειάζονται πυροβολητές, αλλά και κάτι πολύ πιο σοβαρό. Αν φύγουμε από τις φυσικές εξοντώσεις –των οποίων η τόσο μεγάλη ηθική διάσταση μπορεί να τυφλώσει την κρίση μας– τα παραδείγματα οδηγούν προς το ίδιο συμπέρασμα.
Ο Φίλιππος Γ΄ της Ισπανίας είδε τα συστήματα ύδρευσης και την οικονομία του να καταστρέφονται όταν έδιωξε τους Μαυριτανούς το 1609. Ο Φερδινάνδος και η Ισαβέλλα εδραίωσαν την παρακμή της χώρας τους όταν έδιωξαν τους Εβραίους. Ο Στάλιν είδε εκατομμύρια να λιμοκτονούν όταν ξήλωσε τους κουλάκους, όπως και τα οικονομικά προγράμματα και η κοινωνιοπλασία του Λένιν κατέληξαν σε ένα αποτέλεσμα αντίθετο των υψηλών τους στόχων.

Οι Αμερικανοί είδαν το Ιράκ να καταρρέει στην άβυσσο ενός χάους χωρίς τέλος όταν ξήλωσαν τον ιρακινό στρατό, με την αφελή λογική πως οι στρατιώτες ήταν έμπιστοι του κόμματος Μπάαθ του Σαντάμ Χουσεΐν.

Από τα εθνικά ξεκαθαρίσματα, μπορεί να γλυτώσεις. Από τα κοινωνικά, όμως, όχι. Μοναδική εξαίρεση που ακολουθήθηκε πολιτική «τελικής λύσης» χωρίς οικονομικές επιπτώσεις, ήταν η «τελική λύση» του Νταχάου και ίσως η ανταλλαγή πληθυσμών στην Ινδία και το Πακιστάν. Πέρα, όμως, από την ηθική της αθλιότητα, η πολιτική αυτή δεν είναι σοφή, ακόμα κι αν την εξετάσει κανείς με αμοράλ διάθεση, μέσα από τα μάτια του φταίχτη.

Επειδή, όμως, ζούμε σε μεταμοντέρνες εποχές (είτε μας αρέσει, είτε όχι), οι διωγμοί σήμερα έχουν άλλο ύφος, τουλάχιστον στον δυτικό και τον ανεπτυγμένο κόσμο. Η «διαμάχη» μεταξύ της κυβέρνησης και των επιχειρήσεων στην Κύπρο αποτελεί τη σύγχρονη εκδοχή του διωγμού των πυροβολητών του Λουδοβίκου.

Η στάση που τηρεί η κυβέρνηση, πως το «κέρδος» πρέπει να πληρώσει την κρίση, αποκαλύπτει χαρακτηριστικά παρόμοια με εκείνα που εντοπίζουμε στη Γαλλία του 1805 ή στην Ισπανία του 1609. Η ιδεολογική τοποθέτηση πως, επειδή το «κέρδος» είναι κάτι το αθέμιτο, θα πρέπει το κράτος να στραφεί προς τις επιχειρήσεις για να αυξήσει τα έσοδά του, αντί να μειώσει τις δαπάνες του, είναι επικίνδυνη. Ασκεί πίεση ακριβώς σε εκείνη την ομάδα που εξασφαλίζει τη «δύναμη πυρός» της οικονομίας μας.

Το κέρδος, όμως, εξυπηρετεί πολλούς «φιλολαϊκούς» στόχους στην οικονομία, κι αυτό είναι προφανές αν εξετάσει κανείς τον ρόλο του προσεκτικά και όχι επιδερμικά.

Ενώ άλλες χώρες αντιμετωπίζουν σοβαρότατο δίλημμα μεταξύ δημοσιονομικής εξυγίανσης και ενίσχυσης της οικονομίας, η Κύπρος έχει την πολυτέλεια να διορθώσει τα προβλήματά της μέσα από προφανείς επιλογές. Οι δημοσιονομικές ρίζες του προβλήματος είναι εντοπίσιμες και το «κόψιμό» τους σχετικά εύκολο, φτάνει να υπάρχει τόλμη.

Όπως διδάσκει η ιστορία του Ça Ira, δεν έχει σημασία αν συμπαθεί κανείς τα άτομα που εξυπηρετούν τους εθνικούς στόχους. Σημασία έχει να γίνει η δουλειά τους και να μη χαθούν οι μάχες. Άσε που το «ça ira» θυμίζει κάπως και το «φτηνά τη γλυτώσαμε».

Επίσης, πρέπει να προχωρήσει το ΓεΣΥ και να εκπονηθεί Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΜΔΠ).