…αλλά θέλουμε αντιβιοτικά

Κοιτάζοντας την πρώτη εικόνα του προϋπολογισμού, μπορεί κανείς να δει λίγα μόνο – αλλά σημαντικά – πράγματα. Κατ’ αρχάς, είναι βέβαιο πως οι πρώτες αντιδράσεις ότι η κυβέρνηση έχει χάσει την μπάλα, είναι υπερβολικές. Η πρώτη ματιά δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως απόλυτα αρνητική. Εξίσου υπερβολικές και διαζευγμένες από την πραγματικότητα, όμως, είναι και οι δηλώσεις πως τα κυβερνητικά μέτρα έχουν πετύχει τον στόχο τους και πως μπροστά μας έχουμε «προϋπολογισμό νοικοκυρέματος». Αν και υπάρχουν κάποια ερωτηματικά στα στοιχεία που δίνονται, πρέπει να έχει κανείς μπροστά του το ολοκληρωμένο κείμενο για να μπορέσει να σχολιάσει.

Οι αναλύσεις στο παρόν στάδιο πρέπει να εστιαστούν στη λογική του προϋπολογισμού και όχι στα στοιχεία του, έστω κι αν υπάρχουν κι εκεί κάποιες απορίες: Για παράδειγμα, οι βασικές παραδοχές για το 2010 φαίνονται υπερβολικά αισιόδοξες. Ακόμα, οι προβλέψεις για την ανάπτυξη του ΑΕΠ κάπου δημιουργούν απορίες, αφού, εάν πράγματι καταγραφεί αύξηση τρίμηνο με τρίμηνο ύψους 0,4% στο πρώτο τρίμηνο και 0,6% στα υπόλοιπα, τότε η συνολική αύξηση του ΑΕΠ δεν θα είναι 0,6%, όπως υπολογίζεται, αλλά θα αγγίξει το 1,8%. Έτσι, κάπου υπάρχουν απορίες για τα νούμερα. Το ίδιο ισχύει και για τη μάλλον αισιόδοξη παραδοχή για την ανεργία, αλλά και για τον πληθωρισμό του 2010. Επίσης, οι συνολικές μειώσεις των δαπανών και οι αυξήσεις των εσόδων ίσως και πάλι να είναι αισιόδοξες, αλλά ενδεχομένως ο πληθωρισμός να συγκρατήσει το έλλειμμα ως ποσοστό του (ονομαστικού) ΑΕΠ. Πάντως, οι παραδοχές για το 2011 φαίνονται πιο λογικές.

Αυτά, όμως, πρέπει να αναλυθούν αργότερα, όταν οι σελίδες και σελίδες αριθμών θα είναι διαθέσιμες. Στο παρόν στάδιο η ουσία αφορά τη φιλοσοφία του προϋπολογισμού, όπως αυτή διαφαίνεται από τις πρώτες ενδείξεις. Στα συν σημειώνεται η μείωση των λειτουργικών δαπανών. Κόπηκε αρκετό λίπος, κι αυτό πρέπει να πιστωθεί κυρίως στο Υπουργείο Οικονομικών, που κοντραρίστηκε με τα άλλα υπουργεία για τις περικοπές. Ωστόσο, αυτές οι περικοπές μάλλον φτάνουν στα όριά τους και, όπως σημειώνει και ο υπουργός Οικονομικών, κινδυνεύουμε πλέον να «κόψουμε και σάρκα».

Επίσης, στα θετικά είναι και η ισχυρή – βάσει των δηλώσεων – πρόθεση για συγύρισμα των κοινωνικών παροχών. Αν πράγματι αυτές αυξηθούν, αλλά ταυτόχρονα γίνει και πιο σωστή στόχευση, αυτό μεταφράζεται σε πιο αποδοτικές παροχές.

Στα αρνητικά σημειώνεται το γεγονός ότι ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις δεν έχουμε δει πουθενά. Το λίπος έχει κοπεί μεν, αλλά αυτό ήταν αυτονόητο λόγω των ασυνήθιστων οικονομικών συγκυριών. Η ουσία ήταν και παραμένει η βελτίωση της λειτουργίας της κρατικής μηχανής και η διόρθωση παθογενειών. Ο ίδιος ο υπουργός τονίζει πως το συνταξιοδοτικό (αλλά και το «επιδοματικό») πρόβλημα του Δημοσίου αποτελεί θρυαλλίδα στα θεμέλια της οικονομίας και πως όλοι θα υποφέρουμε αν δεν διορθωθεί. Ωστόσο, αυτό το νοικοκύρεμα δεν φαίνεται στον προϋπολογισμό, ενώ ταυτόχρονα δεν αναλαμβάνονται σαφείς δεσμεύσεις από το Προεδρικό πως το πρόβλημα θα αντιμετωπιστεί. Θεμιτό θα ήταν να δούμε – επιτέλους – πολιτική δέσμευση πως θα αναζητηθούν με περισσότερο ζήλο λύσεις σε αυτά τα προβλήματα (ο κυβερνητικός εκπρόσωπος ήταν παρών αλλά δεν τοποθετήθηκε). Παρόμοια είναι και η κατάσταση σχετικά με την αξιολόγηση των δημοσίων υπαλλήλων, το ΓΕΣΥ και το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων, όπου ημίμετρα απλά ανέβαλαν για λίγο το αναπόφευκτο.

Μέγα ερωτηματικό υφίσταται, επίσης, και αναφορικά με τον αναπτυξιακό προϋπολογισμό, αφού δεν είναι ξεκάθαρο πόσα, πού, πώς και πότε θα εκταμιευθούν και για τι. Ωστόσο, για ασφαλή συμπεράσματα θα πρέπει να περιμένουμε μέχρι να δούμε το πλήρες κείμενο.

Τελικά, η πρώτη ματιά στον προϋπολογισμό δεν είναι απόλυτα αρνητική. Ωστόσο, δεν εντοπίζονται μόνιμες λύσεις, ούτε και πραγματικό νοικοκύρεμα. Το πιο σημαντικό στοιχείο, όμως, είναι πως, ενώ η κυβέρνηση μπορεί ακόμα να κερδίσει το παιχνίδι των εντυπώσεων, η κρίση της Ιστορίας παραμένει αβέβαιη: Εδώ αρχίζει η ουσία – και τα δύσκολα – για να αντιμετωπιστούν τα σημαντικά προβλήματα, όπως το συνταξιοδοτικό, το ΤΚΑ και το ΓΕΣΥ. Τελικά, το μεγάλο στοίχημα είναι – και πάλι – εκτός προϋπολογισμού.