Μπορεί η γνωστή ιστορία που «κόλλησε» στην Μαρία Αντουανέτα να είναι κάπως άδικη, αλλά καταδεικνύει το χάσμα μεταξύ των βιωμάτων της άρχουσας τάξης και της βιοπάλης των αγροτών στα τέλη του 18^ου αιώνα στην Γαλλία: Όταν, λέγεται, ρώτησε η βασίλισσα γιατί βγήκε στους δρόμους ο κόσμος, κάποιος από τους ακόλουθούς της, της εξήγησε ότι «δεν έχουν ψωμί», για να λάβει την αφοπλιστική απάντηση «ας φάνε μπριός» (ή, κατά άλλους, παντεσπάνι).

Μια άλλη ιστορία η οποία -σε αντίθεση με την προηγούμενη- μάλλον είναι αληθινή, είναι πως έγινε «μόδα» στα καλά σαλόνια των Βερσαλλιών, να σερβίρεται κακής ποιότητας ψωμί (μαζί με το «κανονικό» ψωμί), ως ένδειξη αλληλεγγύης προς τους φτωχούς.

Το βασικότερο συμπέρασμα των ιστορικών είναι πως η γαλλική επανάσταση δεν ήταν αποτέλεσμα μιας και μόνο δημοσιονομικής κρίσης, αλλά του γεγονότος ότι η πρόοδος της οικονομίας, της τάξης των διανοουμένων και της αστικής τάξης δεν συνοδεύτηκε από κοινωνικές και θεσμικές αλλαγές. Αυτό το συμπέρασμα πρέπει να τραβήξει την προσοχή μας στην Κύπρο.

Την περασμένη εβδομάδα διέρρευσαν στην εφημερίδα «Πολίτης» πληροφορίες από την Ένωση Δήμων ότι συζητείται ανάμεσα στους Δημάρχους η αύξηση των εφάπαξ και των συντάξεών τους. Μάλιστα, κάνουν λόγο για πενιχρές συντάξεις και χαμηλά εφάπαξ. Την ίδια στιγμή, όλοι σχεδόν οι δήμοι αντιμετωπίζουν σημαντικά οικονομικά προβλήματα. Αν και σε κάποιο βαθμό τα προβλήματα αυτά έχουν να κάνουν και με την σχέση μεταξύ δήμων και κυβέρνησης, οι ίδιες οι τοπικές αρχές έχουν μεγάλη ευθύνη για την κακοδιαχείριση και την σπατάλη που πολύ συχνά παρατηρείται.

Πρέπει, ακόμα, να ειπωθεί και μια άλλη αλήθεια. Τα εφάπαξ θυμίζουν μάλλον γαλλική αριστοκρατία του 18^ου αιώνα, με παράλογα προνόμια ενός μέρους της κοινωνίας, τα οποία προσφέρονται χωρίς αντάλλαγμα και τα οποία επιβαρύνουν τους λιγότερο τυχερούς. Τα εφάπαξ και οι διπλές (και ενίοτε τριπλές) συντάξεις δεν μεταφράζονται, ούτε σε καλύτερες υπηρεσίες στους πολίτες, ούτε σε αυξημένη παραγωγικότητα, ούτε, ακόμα, σε κίνητρο υπέρ της εργατικότητας. Είναι, απλά, προνόμιο.

Υπάρχει, φυσικά, μια λογική για την διατήρηση των υφιστάμενων όρων εργασίας, αφού οι σημερινοί δημόσιοι υπάλληλοι ανέλαβαν τις θέσεις εργασίας που απολαμβάνουν σήμερα, κάτω από αυτό τον όρο και αυτή την συμφωνία. Είναι, επομένως, άδικο να αλλάξουν οι όροι εργασίας τους στα μέσα της καριέρας τους, εκτός κι αν αυτό είναι απόλυτα απαραίτητο (και σύντομα θα είναι). Το ίδιο δεν ισχύει, ωστόσο, ούτε για τους δημόσιους υπάλληλους που θα προσληφθούν στο μέλλον, αλλά ούτε και για όσους κατέχουν δημόσια αιρετά αξιώματα. Εκτός, δηλαδή, εάν δήμαρχοι, δημοτικοί σύμβουλοι, βουλευτές και υπουργοί θεωρούν τα αξιώματά τους ως μέσο οικονομικής αποκατάστασης και όχι προσφοράς. Αν ναι, ας το παραδεχτούν.

Πέρα όμως από τον εντελώς παράλογο και άδικο «θεσμό» των εφάπαξ (και μιλάμε για 150 με 200 χιλιάδες ευρώ τουλάχιστον για τον κάθε ένα), υπάρχει και το ζήτημα που αφορά την λογική των δημάρχων. Θυμίζουν τους γάλλους αριστοκράτες που σέρβιραν (αλλά δεν έτρωγαν) «ψωμί των φτωχών» και έτσι εξαντλούσαν την αλληλεγγύη τους προς τους φτωχούς.

Πέρα από το δημοσίευμα του «Πολίτη», την περασμένη εβδομάδα και η «Σημερινή» επανέλαβε την είδηση που έγραψε η Καθημερινή προ ενός μηνός, ότι πολλοί υψηλόμισθοι δημόσιοι υπάλληλοι λαμβάνουν προνομιακά επιδόματα τα οποία είναι μεν αφορολόγητα, είναι δε συντάξιμα. Η στήλη αυτή με μεγάλη χαρά υποδέχτηκε το Φεβρουάριο την προσωπική εμπλοκή του Προεδρικού στην οικονομική πολιτική και ιδίως την ανάληψη της ευθύνης για την διαπραγμάτευση με την ΠΑΣΥΔΥ. Ωστόσο, σχεδόν επτά μήνες αργότερα, το εμπάργκο πληροφοριών σχετικά με την πορεία των συζητήσεων ακόμα ισχύει από το Προεδρικό, και οι μειώσεις στις κρατικές δαπάνες περιορίστηκε μόνο στις αυτονόητες και ανεπαρκείς λύσεις, όπως τον περιορισμό των αναλώσιμων υλικών και των τηλεφωνημάτων.

Όπως και στην περίπτωση των Δημάρχων, οι οποίοι φαίνεται πως κόπτονται περισσότερο για την προσωπική οικονομική τους αποκατάσταση παρά την βελτίωση των υπηρεσιών τους, έτσι και το δημόσιο επιμένει πως οι διπλές συντάξεις είναι δικαίωμα και «κεκτημένο». Και τα δύο σύνολα επιμένουν να διαμηνύουν πως είναι αδικημένοι. Μάλιστα, η ηγεσία της ΠΑΣΥΔΥ δεν θεωρεί άδικο το εφάπαξ των 200 χιλιάδων ευρώ που λαμβάνουν από τους φορολογούμενους τα μέλη της, σύμφωνα με τις δηλώσεις της.

Η απάντηση της Μαρίας-Αντουανέτας για το μπριός έμεινε αδίκως στην ιστορία, ίσως διότι οι Γάλλοι έτρεφαν μίσος για «την Αυστριακή», όπως την αποκαλούσαν. Ωστόσο, έμεινε επίσης στην ιστορία διότι αντικατοπτρίζει το χάσμα μεταξύ των αριστοκρατών και των απλών πολιτών. Τηρουμένων των αναλογιών, παρόμοιο είναι και το χάσμα μεταξύ των πολιτών που απασχολούνται στον ιδιωτικό τομέα και όσων κατέχουν το προνόμιο να εργάζονται στο δημόσιο. Η όλη λογική των εφάπαξ είναι παράλογη και ζημιώνει την οικονομία. Συντελεί κοινωνική αδικία και, μαζί με τις διπλές συντάξεις του δημοσίου -στις οποίες δεν συμβάλλει ο εργαζόμενος, αλλά ο φορολογούμενος- αποτελεί κοινωνικό πρόβλημα. Όσοι λυπούνται τους δήμαρχους και όσους λαμβάνουν αφορολόγητα αλλά συντάξιμα επιδόματα παραστάσεως, ας αναλογιστούν πως ο κτίστης, ο αγρότης, ο μικροεπιχειρηματίας και ο υπάλληλος του ιδιωτικού τομέα πληρώνουν τα εφάπαξ των καημένων των δημάρχων που μπορεί να μην ξεπεράσουν καν τις 200 χιλιάδες ευρώ.