Όταν ο κ. Cameron ζήτησε συγγνώμη, η Μεγάλη Βρετανία μπήκε σε μια εποχή που εμείς ακόμα περιμένουμε.

Στις 30 Ιανουαρίου 1972, στην περιοχή του Bogside στο Derry εξελίχθηκε μια από τις πιο μαύρες στιγμές της Βρετανικής ιστορίας. Κατά τη διάρκεια μια παράνομης αλλά ειρηνικής πορείας διαμαρτυρίας, τάγμα του Βρετανικού Στρατού πυροβόλησε και σκότωσε 14 άτομα και τραυμάτισε άλλα 13. Ακόμα και οι Ρωμαιοκαθολικοί, που αρχικά καλωσόριζαν τον βρετανικό στρατό ως προστάτη από τους προτεστάντες, άρχισαν να αντιμετωπίζουν τους άλλοτε προστάτες τους ως εχθρούς. Εν τω μεταξύ, νεαροί προτεστάντες βρήκαν καταφύγιο για τον θυμό τους, το αίσθημα της αδικίας και την απελπισία τους, στη βία, η οποία έγινε πλέον καθημερινό φαινόμενο μέχρι το 1998.

Μετά τα περίεργα αποτελέσματα των σχετικών ερευνών, η επίσημη θέση του Λονδίνου ήταν πως οι στρατιώτες αναγκάστηκαν να πυροβολήσουν διότι δέχονταν πυρά από το πλήθος, όπως είχε συμβεί εξάλλου ένα χρόνο νωρίτερα. Ωστόσο, στις 15 Ιουνίου 2010 δόθηκε στη δημοσιότητα μια νέα έρευνα που βρίσκει πως τα θύματα ήταν εντελώς άοπλα και πως έγινε προσπάθεια συγκάλυψης των γεγονότων.

Ο πρωθυπουργός David Cameron αμέσως και χωρίς περιστροφές ζήτησε συγγνώμη εκ μέρους της κυβέρνησής του και εκ μέρους ολόκληρου του έθνους. Η Μεγάλη Βρετανία μπήκε πλέον, 12 χρόνια μετά την Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής, και επίσημα στην περίοδο αναγνώρισης του παρελθόντος.

Δεν υπάρχει λόγος οι εντάσεις στο Derry ή το Λονδίνο να είναι μεγαλύτερες από εκείνες που βρίσκει κανείς στη Λευκωσία, ή το Παραλίμνι. Το γεγονός ότι στην Κύπρο έχουμε αποτύχει να αντιμετωπίσουμε τις δικές μας πραγματικότητες αποτελεί ανοικτή πληγή για την κοινωνία και εμπόδιο σε μια πιο συγκρατημένη και νηφάλια αντιμετώπιση αυτών που περάσαμε.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ιστορία της ΕΟΚΑ, η οποία ακόμα αντιμετωπίζεται με βάση ψευδοϊδεολογισμούς. Η όλη συζήτηση σχετικά με την σοφία πίσω από την έναρξη του αγώνα ακόμα μαίνεται αν και είναι άσχετη με την τελική εκτίμηση του έργου της οργάνωσης. Πολλοί αναφέρουν –και εν πολλοίς έχουν δίκαιο- ότι η αποαποικιοποίηση στην Κύπρο δεν ήταν ανάγκη να περάσει μέσα από ένοπλο αγώνα και πως, αν ο αγώνας γινόταν με τρόπο ειρηνικό, το αποτέλεσμα μπορούσε να ήταν πιο ευχάριστο αλλά και πιο βιώσιμο.

Αυτό, όμως, καμία σχέση δεν έχει με την αποτίμηση της οργάνωσης: Μήπως τιμούνται οι ήρωες της ΕΟΚΑ για την πολιτική τους οξυδέρκεια, την κατανόηση που είχαν για την διεθνή σκηνή και την αντίληψη που είχαν για τις πολιτικές –και κοινωνικές- επιπτώσεις του αγώνα; Η πολιτική σοφία πίσω από τις αποφάσεις της ΕΟΚΑ, αποδείχτηκε περιορισμένη, αλλά αυτό δεν αφορά παρά μόνο τους ιστορικούς αναλυτές.

Από την άλλη, υπάρχει και η βία που άσκησε η ΕΟΚΑ. Άλλοι επιμένουν στις δολοφονίες, άλλοι πως δεν έγινε ούτε και μία. Ας παραδεχτούμε την αλήθεια, όμως. Η ΕΟΚΑ άσκησε εγκληματική βία σε πολλές περιπτώσεις και αυτό είναι άσχετο με τον ηρωισμό και τον πατριωτισμό των πλείστων από τους ήρωες. Αντίθετα, η αλόγιστη βία είναι ένα φυσιολογικό χαρακτηριστικό όλων των ένοπλων (απελευθερωτικών ή μη) οργανώσεων: Κοινοί εγκληματίες λαμβάνουν μέρος πλάι στους πατριώτες. Άλλοι πολεμούν για την ελευθερία και άλλοι για την πλάκα του μπρεν. Μήπως το 1974, στις γραμμές της Εθνικής Φρουράς, δεν πολέμησαν και κοινοί εγκληματίες; Η έμφαση, φυσικά, στο «και». Ή μήπως το 1821 δεν πολέμησαν και αγωνιστές των οποίων η έγνοια ήταν το πλιάτσικο και όχι η ελευθερία;

Το γεγονός ότι χανόμαστε μέσα σ’ αυτές τις λεπτομέρειες, δείχνει πόσο ανώριμη είναι ακόμα η κοινωνία. Οι Βρετανοί, με πολύ πιο λερή ιστορία από την Κυπριακή, δέχτηκαν πως, την Αιματηρή Κυριακή οι δυνάμεις της χώρας συμπεριφέρθηκαν ως κοινοί δολοφόνοι. Αυτό δεν αναιρεί χρόνια θυσιών και αγώνα για την δική τους πατρίδα, ούτε καθιστά τις ένοπλες τους δυνάμεις στο σύνολό τους, εγκληματίες. Και η ειρωνεία της Ιστορίας είναι πως, ακόμα και το 2010, έχουμε να μαθαίνουμε από αυτούς που για δικούς τους λόγους, μας πούλησαν.