Η κοινωνική αξία της τσούρας fuxia δεν μπορεί να παραγνωριστεί. Δίνει ζωή σε μια σειρά από στιλάτα καφέ, γκαλερί και καλλιτέχνες, ενώ τονώνει το ενδιαφέρον για περιοδικά. Συμβάλλει έμπρακτα στην οικονομική ανάπτυξη και αποτελεί ζωτικό στοιχείο στην ύπαρξη των μικροαστών που αποτελούν με τη σειρά τους τον κεντρικό πυρήνα της καπιταλιστικής κοινωνίας.

Πριν από μερικές μέρες βρέθηκα σε μια εικαστική έκθεση στην πρωτεύουσα. Ως συνήθως, η έκθεση μάζεψε τους συνήθεις υπόπτους: άλλοι ήθελαν να δουν τα έργα, άλλοι ήθελαν να τους δουν οι άλλοι που έβλεπαν τα έργα, και άλλοι ήθελαν να τους δουν οι φωτογράφοι των εγκαινίων. Κυρίαρχη τάξη, οι εντυπωσιασμένοι μικροαστοί. Γυναίκες με fuxia ταγιεράκια ασορτί με hot pants, άντρες ψευδό κιριλέ που δείχνουν απελπισμένα απογοητευμένοι που δεν είναι γκέι, και –πάνω από όλα- κυρίες της υψηλής κοινωνίας που επαναλάμβαναν τα βαθυστόχαστα σχόλια που άκουσαν από τον τύπο που στεκόταν δίπλα τους πριν από λίγο.
Η ψευδοχλιδάτη κοινωνία –κυρίως της πρωτεύουσας και της Λεμεσού- ζει σε ένα κύκλο κλειστό, αυτοποτιζόμενο, αποκομμένο από την πραγματικότητα του απλού συμπολίτη τους. Συνεπαρμένες μικροαστές που ξαφνικά πλουσίεψαν (με τα ύποπτα λεφτά του μπαμπά ή του καλοτυλιγμένου γαμπρού) τροφοδοτούν με χρήμα μια ολόκληρη βιομηχανία σχεδιασμένη να τους δίνει λόγο ύπαρξης: Γκαλερί με όχι και τόσο ψαγμένα έργα, όπου η «τέχνη» και το design θεωρούνται συνώνυμα (αχ ρε MOMA τι μας έκανες, αχ), καφέ των οκτάευρων άγευστων καπουτσίνο και fashion που μόνο οι ειδικοί της μόδας αντέχουν να βλέπουν.
Γνωρίζοντας τους κύριους παίκτες αυτής της τάξης, αντιλαμβάνεται κανείς πόσο κενός είναι ο κόσμος των ιδεών. Άλλοι καθηκόντως δεξιοί, άλλοι καθαρά αμοράλ και άλλοι «κομμουνιστές της λιμουζίνας» διαδαλούν την συγκίνησή τους για την εργατική πρωτομαγιά ενώ περνούν την platinum κάρτα του συζύγου για δύο χιλιάρικά αφιερωμένα σε ένα έργο που ούτε χειροτεχνική αξία δεν έχει.
Μέσα σε αυτή τη σκηνή του twilight zone δεν μπορεί κάποιος παρά να θυμηθεί τους μικροαστούς του Huis Clos του Σάρτρ ή τους φρικτούς γονείς του Κοκτώ. Ακόμα πιο «κατάλληλο» παράδειγμα είναι και ο bourgeois ευγενής του Beaumarchais, που με μεγάλη έκπληξη ανακαλύπτει πως όποτε μιλά χρησιμοποιεί «πεζό λόγο». Το fuxia ταγεράκι-hot pants αποτελεί την μεταφορά του νεόπλουτου μικροαστού που νομίζει πως έχει και γούστο επειδή βρήκε λεφτά, στην Κύπρο του 21ου (στραβάρα μας) αιώνα.
Το όλο κόλπο, όμως, χρησιμεύει και για μια βασικότατη λειτουργία της κοινωνίας. Στις ΗΠΑ, όταν οι πολιτικοί επιστήμονες διερωτήθηκαν γιατί η μεσαία τάξη των προαστίων τάσσεται τόσο έντονα κατά της φορολόγησης των πλουσίων, άρχισαν να κάνουν σφυγμομετρήσεις και αναλύσεις. Ανακάλυψαν πως οι αμερικανοί μεσαίου εισοδήματος ζουν με την προοπτική ότι μια μέρα θα συγκαταλέγονται, κι αυτοί, ανάμεσα στους πλουσιότερους ανθρώπους του δυτικού ημισφαιρίου. Έτσι, προσδοκώντας ότι μια μέρα θα είναι κι αυτοί εξαιρετικά πλούσιοι, τάσσονται από τώρα κατά της φορολόγησης των εχόντων. Η κοινωνική άνοδος στις ΗΠΑ είναι μέρος της καθημερινότητας των αμερικανών, όχι διότι συμβαίνει όσο οι ίδιο νομίζουν, αλλά διότι άπαντες είναι πεπεισμένοι πως η κοινωνική άνοδος αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της κοινωνικής δομής και πως είναι αναπόφευκτη για όσους εργάζονται σκληρά και προσέχουν τη διατροφή τους.
Οι πολιτικοί επιστήμονες επισημαίνουν πως, όσο πιο άνιση είναι μια κοινωνία, τόσο περισσότερο χρειάζεται να υπάρχει η προοπτική της κοινωνικής ανόδου για εξασφαλιστεί η κοινωνική ειρήνη.
Ακόμα και στην Ινδία, όπου τα σύστημα της κάστας δημιουργεί μια αυστηρή στρωματοποίηση, η κοινωνική ειρήνη εξασφαλίζεται μέσα από την θρησκεία, αφού η υπόσχεση της μετενσάρκωσης εξασφαλίζει την μετά θάνατο κοινωνική άνοδο για τους πιο άτυχους.
Φαίνεται πως στην Κύπρο, η πρόσβαση σε υπερτιμημένα events, η συμπερίληψη της φωτογραφίας μας σε lifestyle περιοδικά και η αγορά υπερτιμημένης τέχνης, αποτελεί μέσο διαμήνυσης στην κοινωνία πως όλοι μπορούμε να ανέλθουμε σε υψηλότερα κοινωνικοοικονομικά στρώματα. Με σταθμευμένο το Datsun σε ένα χωράφι πίσω από την γκαλερί, ο καθένας μπορεί να παρουσιαστεί –παττισμένος αλλά στιλάτος- στα εγκαίνια μιας μέτριας αλλά lifestyle έκθεσης και να φουλάρει την κάρτα του. Ακόμα πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η «ανέγερση» νέων θεατρικών σκηνών, οι οποίες, με την πανηγυρική τους ολοκλήρωση είναι ανεπαρκείς. Νέες σκηνές χωρίς θέρμανση, με λασπωμένες εισόδους, σκηνές που θυμίζουν πρώην υπόγειο χώρο στάθμευσης και με αγενείς ανθρώπους στα ταμεία, σερβίρουν σε υπερβολικά κτενισμένες κυρίες μέτρια έργα που άρχισαν ως πολύ καλές ιδέες. Άσε που δεν δέχονται κάρτες στα ταμεία και που το κτηματολόγιο ξέχασε να ζητήσει χώρους στάθμευσης.
Αλλά υπάρχει και κέρδος. Πέρα από τους εισοδηματίες και εκείνους (είναι γνωστοί) που έγιναν πλούσιοι με μέσα που μυρίζουν διάταγμα σύλληψης, όλοι οι άλλοι μπορούν να αποκτήσουν πρόσβαση στους πλαστούς χώρους της λεγόμενης «υψηλής κοινωνίας». Η οικονομία κυλά, το χρήμα μπαίνει σε συναλλαγές και η εντύπωση της κοινωνικής ανέλιξης εξασφαλίζεται.
Εάν ο καλλιτέχνης πουλά τις «δημιουργίες» του σε εξωφρενικές τιμές και ξεπουλά μέσα σε ένα σαββατοκύριακο, τότε καλά να μας κάνει. Όπως είχε πει ο Andy Warholl, μάστορας της πρακτικής, «the artist will laugh all the way to the bank».

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το κείμενο εκδόθηκε στο περιοδικό ΜΑΝ