Μετά από μήνες αναμονής και άκυρων εκκινήσεων στα μέτρα της κυβέρνησης για εξυγίανση του δημόσιου τομέα, μάθαμε την περασμένη εβδομάδα από τον ίδιο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας πως τα μέτρα που είχαν διαρρεύσει, ήταν απλώς «κάποιες σκέψεις δημοσίων υπαλλήλων». Δηλαδή, ο Πρόεδρος ανακοίνωσε πως το πακέτο μέτρων που διέρρευσε από την ίδια την κυβέρνηση είναι πολιτικά κενό και πως πρέπει να αντιμετωπίζεται απλώς ως μια αρχική έκθεση ιδεών.

Ωστόσο, οι μήνες περνούν και άρχισε να γίνεται φανερό, πλέον, πως τα μέτρα, όταν πια θα αρχίσουν να υλοποιούνται, δεν θα διέπονται από την τόλμη και την παρρησία που αρχικά είχε επιδείξει η κυβέρνηση.

Καθ’ όλη τη διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας, οι ηγέτες που αφήνουν πίσω τους μια πολιτική κληρονομιά, είναι εκείνοι που λαμβάνουν τολμηρές αποφάσεις και εγκαταλείπουν την πεπατημένη. Αντιλαμβάνονται οι πρόεδροι και οι πρωθυπουργοί πως η δική τους κυβέρνηση αποτελεί ιστορικό σημείο αναφοράς και πως οι ίδιοι θα κρίνονται ως ηγέτες για πολλές δεκαετίες μετά, κάποτε και για αιώνες.

Πάνω από όλα, όμως, οι ηγέτες που γράφουν ιστορία, διακατέχονται από το αίσθημα του πεπρωμένου. Αισθάνονται πως δεν είναι απλοί πολίτες, αλλά διαμορφωτές της εποχής τους και κτίστες των επόμενων δεκαετιών. Λίγες μόνο ώρες πριν τη διάσκεψη του Προέδρου Χριστόφια την περασμένη Δευτέρα, ο Αμερικανός πρόεδρος πανηγύριζε την υπερψήφιση νομοσχεδίου για τη δημόσια υγεία στις ΗΠΑ. Η γενική ασφάλιση υγείας αποτελεί στην κατά τα άλλα υπερδύναμη του πλανήτη το «ηλεκτροφόρο σύρμα» της πολιτικής: όποιος αγγίξει καίγεται. Αλλά ο Ομπάμα άγγιξε και νίκησε, αν και το νομοσχέδιό του πέρασε από πολλές αναδιατυπώσεις, οι οποίες το αποδυνάμωσαν. Μιλώντας στο Κογκρέσο πριν από δυόμισι περίπου μήνες, ο Αμερικανός πρόεδρος ανέφερε πως, ενώ χρέος του είναι να αντιμετωπίσει άμεσα την οικονομική κρίση, ακόμα ισχυρότερη ευθύνη θεωρεί τη διαμόρφωση μιας «νέας Αμερικής». Και, τελικά, έκανε ένα βήμα μπροστά, το οποίο μπορεί μεν να είναι μικρό, αλλά αλλάζει τοπογραφικά το πολιτικό τοπίο των ΗΠΑ.

Οι κρίσεις αποτελούν εξαιρετική ευκαιρία για τους ηγέτες που θέλουν να μείνουν στην ιστορία. Ο Ραμ Εμάνουελ, το «κεφάλι» πίσω από το απίστευτο επίτευγμα της εκλογής Ομπάμα στο προεδρικό αξίωμα των ΗΠΑ, είχε εξηγήσει γιατί τα σχέδια του υποψηφίου του ήταν τόσο μεγαλεπήβολα: «Δεν μπορείς να σπαταλήσεις μια σοβαρή κρίση. Είναι μοναδική ευκαιρία και σου επιτρέπει να κάνεις πράγματα που δεν μπορείς να κάνεις υπό κανονικές συνθήκες». Ο υποψήφιός του, ακόμα κι αν αποτύχει στην εξωτερική του πολιτική, θα είναι για πάντα ο άνθρωπος που έκανε το πρώτο βήμα σε ένα θέμα ταμπού της αμερικανικής πολιτικής ζωής. Από τώρα και στο εξής, αναλυτές, φοιτητές, ιστορικοί και σχολιαστές θα ανιχνεύουν όλα τα επιτεύγματα στον τομέα της υγείας στις ΗΠΑ, στην κυβέρνηση Ομπάμα. Ακόμα κι αν δεν κλείσει, τελικά, το Γκουαντάναμο, όπως υποσχέθηκε, η κρίση της προεδρίας του θα είναι θετική. Αυτό το έχει σχεδόν εξασφαλίσει μόλις ένα χρόνο μετά την εκλογή του.

Την περασμένη Δευτέρα, στη διάσκεψη για τα δύο χρόνια της δικής του διακυβέρνησης, ο Πρόεδρος Χριστόφιας προσπάθησε πάρα πολύ να αποφύγει το λάθος, με αποτέλεσμα να μη δώσει ουσιαστικές απαντήσεις στα ερωτήματα που του απευθύνθηκαν. Μάλιστα, κρίθηκε πιο αυστηρά από ό,τι του άξιζε, διότι ακριβώς εξέπεμψε την αύρα του επιτιθέμενου, αντί την αύρα του αποφασιστικού ηγέτη που θα γράψει ιστορία.

Όταν ο Πρόεδρος αποφάσισε, μετά από ενάμιση χρόνο σιωπής, να εμπλακεί στην οικονομική πολιτική, αυτή η στήλη χαιρέτισε την εμπλοκή του ως ένδειξη ότι θα δημιουργηθεί μια νέα δυναμική για μέτρα. Την περασμένη εβδομάδα, όμως, δόθηκε η εντύπωση πως δεν υπάρχει η τόλμη και πως ο Πρόεδρος σκέφτεται πρώτα ως συνδικαλιστής και μετά ως Πρόεδρος. Δεν μπορώ να κρίνω αν η εντύπωση αποτελεί επικοινωνιακή αποτυχία του Προέδρου ή ουσιαστική διάψευση των ελπίδων για μεταρρυθμίσεις.

Ωστόσο, μεγαλύτερη εντύπωση από όλες τις τοποθετήσεις του Προέδρου έκανε το σχόλιο πως τα μέτρα καθυστερούν γιατί η κυβέρνηση επιθυμεί να τα συζητήσει «χορταστικά» με τα κόμματα και τους κοινωνικούς εταίρους. Είναι ξεκάθαρο πως δεν γίνεται καμία διαβούλευση και τα μέτρα έχουν κολλήσει στο στάδιο της εκπόνησης. Ακόμα, η αμηχανία που εξέπεμπε ο Πρόεδρος όταν απαντούσε στα σχετικά ερωτήματα, έδωσε τα δικά της μηνύματα.

Οι καθυστερήσεις αφήνουν την εντύπωση ότι λείπει η βούληση για τολμηρά βήματα. Ο υπουργός Οικονομικών θα έπρεπε, στο τέλος του περασμένου μήνα, να είχε μπροστά του τη συμφωνημένη πρόταση για αλλαγές στο σύστημα αξιολόγησης στη Δημόσια Υπηρεσία. Ούτε καν η διαβούλευση δεν έγινε, και περιμένει. Το Κτηματολόγιο θα του έδινε – επίσης στα τέλη Φεβρουαρίου – χρονοδιάγραμμα για την αντιμετώπιση του ζητήματος με τις 130.000 τίτλους ακίνητης ιδιοκτησίας που, σύμφωνα με τις πιο συντηρητικές εκτιμήσεις, ακόμα εκκρεμούν. Ο κ. Σταυράκης το περιμένει ακόμα κι αυτό. Ωστόσο, η κυβέρνηση μιλά για αλλαγές στη Δημόσια Υπηρεσία και για πολεοδομική αμνηστία και στοχευμένη φορολόγηση των ακινήτων. Προφανώς γνωρίζει όμως πως, αν γίνει κάτι τέτοιο, θα απουσιάζουν θεμελιώδη στοιχεία.

Πάνω από όλα, από την κυβέρνηση λείπει το αίσθημα του πεπρωμένου, η αίσθηση πως η κορυφή της κυβέρνησης βλέπει τον εαυτό της ως διαμορφωτή της ιστορίας και της κοινωνίας μας. Αντίθετα, λειτουργεί ως απλός διαχειριστής. Και μάλλον αυτός είναι και ο λόγος για την έλλειψη της τόλμης που απαιτείται για τα σοβαρά μέτρα. Κι ενώ μας μιλούν για «διαρθρωτικές αλλαγές», ακόμα δεν είδαμε ούτε δείγμα μεταρρύθμισης. Φαίνεται πως θα σπαταλήσουμε αυτή την κρίση.