Η αντίδραση της κυβέρνησης στην οικονομική κρίση επικεντρώθηκε στο επικοινωνιακό εγχείρημα της αποφυγής της επιτήρησης, σε συνδυασμό με τη συνέχιση της «ανθρωποκεντρικής» πολιτικής των παροχών. Σε αυτό το πλαίσιο, και με αταλάντευτη εμμονή στον ρόλο που έχει να διαδραματίσει η ψυχολογία και το κλίμα της αγοράς, επιχείρησαν να πείσουν ότι η Κύπρος θα βγει «αλώβητη» από την κρίση, όπως είχε σημειώσει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας.

Ο υπουργός Οικονομικών επιχείρησε να επιβεβαιώσει τους πολίτες ότι η οικονομία δεν θα βιώσει τις εντάσεις που βιώνουν άλλοι εταίροι μας και πως δεν πρέπει να αισθάνονται την αβεβαιότητα και την ανασφάλεια που διαγράφεται πίσω από το κούμπωμά τους στην κατανάλωση.

Ταυτόχρονα, πιστεύοντας ότι βασικό στοιχείο της ανάκαμψης θα είναι η έλκυση ξένων επενδυτών, ο κ. Σταυράκης εστίασε την προσοχή του στους δείκτες της οικονομίας και στη συγκράτηση του ελλείμματος όσο το δυνατόν πιο κοντά στο 3%, με στόχο να αποφευχθεί η επιτήρηση – και η κριτική που αυτή συνεπάγεται – και να μη φοβηθεί το ξένο κεφάλαιο ότι η Κύπρος είναι ανασφαλής προορισμός.

Δύσκολα θα μπορούσε κανείς να αρνηθεί ότι τα μέτρα που λήφθηκαν, κινήθηκαν όλα προς τη σωστή κατεύθυνση. Ταυτόχρονα, εύκολα μπορεί κανείς να επιχειρηματολογήσει ότι επιπλέον μέτρα ήταν δυνατά και πως, αν λαμβάνονταν, η κρίση θα γινόταν λιγότερο αισθητή από τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά.

Ακόμα, αυτή η στήλη υποστήριξε, από την πρώτη της μέρα, τη θέση ότι η παρούσα συγκυρία αποτελεί μία μοναδική ευκαιρία για ριζικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που να στρέφονται προς τις μακροπρόθεσμες ανισορροπίες της οικονομίας. Αυτές οι ανισορροπίες θέτουν σε κίνδυνο τόσο το μέλλον της οικονομίας, όσο και την ευρωστία του κράτους. Δυστυχώς, απ’ ό,τι φαίνεται, τέτοια ευκαιρία θα υπάρχει μέχρι και το 2012 και το πιθανότερο είναι ότι θα παραμείνει αναξιοποίητη.

Ταυτόχρονα, ένα άλλο έλλειμμα που παρατηρείται, βρίσκεται στην απόσταση μεταξύ των μέτρων που έχουν εξαγγελθεί και του αντίκτυπού τους στην οικονομία. Πέρα από ελλιπή και καθυστερημένα, φαίνεται ότι ακόμη και αυτά τα μέτρα δεν έχουν αποφέρει σημαντικές επιδράσεις, εκτός από τον περιορισμό των δημοσίων ελλειμμάτων.

Η κυβέρνηση επαναλαμβάνει ότι έχει ήδη παραχωρήσει μια σειρά από πακέτα κατά της κρίσης. Ωστόσο, αυτά τα πακέτα δεν έγιναν αισθητά. Η στήριξη του τουρισμού και των κατασκευών δεν έχουν τονώσει τους κλάδους, ενώ και η υλοποίηση του αναπτυξιακού προϋπολογισμού, αν και ψηλότερη από πέρσι, δεν έχει φτάσει ούτε καν στο μισό του στόχου του 80% που είχε τεθεί.

Είναι πανθομολογούμενο ότι η μικροδιαχείριση της οικονομικής πολιτικής (η υλοποίηση δηλαδή του αναπτυξιακού προϋπολογισμού) δεν περνά από το χέρι του υπουργού Οικονομικών κατά κύριο λόγο. Αυτός όμως στάθηκε μπροστά στους δημοσιογράφους, την περασμένη εβδομάδα, για να δεχθεί τα πυρά, εφόσον θεωρητικά ευθύνεται.

Το ρεπορτάζ της υλοποίησης του προϋπολογισμού καταδεικνύει ότι οι πιέσεις που δέχεται ο υπουργός για να μην εφαρμοστούν οι αποφάσεις του είναι αφόρητες και προέρχονται είτε από κυβερνώντα κόμματα είτε από άλλους υπουργούς. Και η θλιβερή διαπίστωση είναι ότι ο υπουργός δεν δείχνει να κατέχει το αναγκαίο πολιτικό εκτόπισμα για να λειτουργήσει ως «κλασικός» υπουργός Οικονομικών. Ενώ άπαντες οι (συν)κυβερνώντες τον στηρίζουν στα λόγια, οι πιέσεις που δέχεται από κάθε πλευρά της κυβέρνησης καθιστούν τις εξοικονομήσεις που επιχειρεί (οι οποίες δεν είναι καν μόνιμες) σχεδόν αδύνατες. Και αυτός, αναγκαστικά, ενδίδει.

Η στήλη μπορεί να διαφωνεί κάθετα με την ευρύτερη οικονομική προσέγγιση του υπουργού. Ωστόσο, το ότι δεν μπορεί να υλοποιήσει ούτε και τις εξοικονομήσεις που εξαγγέλλει, είναι πολύ πιο σοβαρό και για τον ίδιο και για τη διακυβέρνηση.

Μπορεί κανείς να πάρει μια σειρά από παραδείγματα. Στο Υπουργείο Υγείας διαπιστώνονται μεν τα προβλήματα, αλλά δεν αντιμετωπίζονται. Στο Υπουργείο Εμπορίου προωθούνται τα έργα, αλλά δεν υπογράφονται τα συμβόλαια. Στο Υπουργείο Συγκοινωνιών γίνονται μικροέργα, αλλά δεν προχωρούν τα πιο σοβαρά. Για αναπτυξιακά έργα, όπως το κτήριο της Βουλής και το Μέγαρο Πολιτισμού, το Προεδρικό, τα κόμματα της συγκυβέρνησης και οι υπουργοί αναλαμβάνουν συγκρουόμενες δεσμεύσεις.

Ακόμα, την ίδια στιγμή που ο κ. Σταυράκης ανακοίνωνε μέτρα και επιχειρούσε να συγκρατήσει την ψυχολογία της αγοράς, συνεχίζονταν οι διεργασίες για τη μείωση στον φόρο κατανάλωσης, μία πολιτική με την οποία ο ίδιος φαίνεται να διαφωνεί. Δεν είχε, όμως, το πολιτικό βάρος για να αντισταθεί, και αναγκάστηκε να ακολουθήσει.

Προκύπτει, όμως, και ένα άλλο συμπέρασμα για το Υπουργείο Οικονομικών. Ο υπουργός δεν είναι άτομο με πολιτικό λόγο ή εκτόπισμα στην πολιτική σκηνή, και αυτό είναι το πρόβλημά του στην αντιμετώπιση της κρίσης. Σε κάθε τηλεφώνημα, σε κάθε μικροπολιτική ανησυχία που κατευθύνει τις αποφάσεις, σε κάθε επιμονή να εξοικονομηθούν χρήματα από κάποιον άλλο, ο κ. Σταυράκης έχει την ευθύνη να αντιστέκεται. Ενώ είναι άτομο «της οικονομίας», παίζει ένα εκτός έδρας παιγνίδι στο γήπεδο της πολιτικής.

Όταν, όμως, ο Πρόεδρος επέλεξε για Υπουργό Οικονομικών ένα άτομο που δεν είναι πολιτικός, τότε έπρεπε να γνωρίζει πως οφείλει να τον στηρίξει πλήρως.

Αντίθετα, ο κ. Σταυράκης, στο εκτός έδρας πολιτικό παιγνίδι, όπου «παίζει» μόνος χωρίς βοήθεια από την κυβέρνηση, όσο και αν προσπαθεί, δεν δείχνει να πετυχαίνει ουσιαστικό αποτέλεσμα.