Όταν ένας μοτοσυκλετιστής μπαίνει σε μια απότομη στροφή, το μεγαλύτερο λάθος που μπορεί να κάνει είναι να ελαττώσει ταχύτητα. Θα χάσει ροπή, θα γλιστρήσει ο τροχός και θα χάσει τον έλεγχο. Εάν όμως αναπτύξει στην στροφή, τότε θα γαντζώσουν οι τροχοί στην άσφαλτο, θα κρατηθεί το όχημα και θα βγει από την στροφή άνετος και με ισορροπία.

Την περασμένη εβδομάδα, ο Αμερικανός Πρόεδρος ανακοίνωσε ότι το τρίτο τρίμηνο η μεγαλύτερη οικονομία παγκοσμίως κατέγραψε ανάπτυξη κατά 3,5%, μπαίνοντας στον δρόμο της ανάκαμψης. Η είδηση, παρά τις προειδοποιήσεις του Μπαράκ Ομπάμα ότι η κρίση δεν έχει τελειώσει ακόμα, έκανε αμέσως τον γύρο του κόσμου και προκάλεσε σημαντικές ανόδους σε όλα τα μεγάλα χρηματιστήρια (με εξαίρεση ορισμένα ασιατικά).

Την ίδια στιγμή, οι οικονομικοί και πολιτικοί παράγοντες στην Κύπρο παρακολουθούν εναγωνίως την κατάσταση στο εξωτερικό – και ιδίως στη Μεγάλη Βρετανία – με την ελπίδα ότι θα εντοπίσουν κάποια σημάδια ανάκαμψης και θα δικαιούνται να ελπίζουν σε νέα κάθοδο τουριστών και αγοραστών εξοχικών. Η λογική που επικρατεί είναι πως χωρίς ανάκαμψη στην Ευρώπη και κυρίως στη Μεγάλη Βρετανία, δεν υπάρχει ελπίδα ανάκαμψης στην Κύπρο: Θα έρθουν οι τουρίστες (κι ας ξοδεύουν λιγότερα), θα έρθουν αγοραστές εξοχικών κατοικιών, θα έρθουν Ρώσοι επενδυτές.

Υπάρχει όμως και μια άλλη όψη της ανάκαμψης. Το χειρότερο πράγμα που μπορεί να συμβεί στην κυπριακή οικονομία σήμερα, είναι μια ταχεία και σταθερή ανάκαμψη στην Ευρώπη. Ως μοτοσυκλετιστής που χάνει ροπή, η κυπριακή οικονομία θα γλιστρήσει με επικίνδυνες συνέπειες.

Η κρίση μάς έχει δείξει ότι μπορεί η τουριστική βιομηχανία να έχει χάσει ζήτηση, αλλά έχασε και μερίδιο αγοράς από τους ανταγωνιστές μας. Μπορεί να ταξιδεύουν λιγότερο οι Βρετανοί, αλλά και η μειωμένη ανταγωνιστικότητα του προϊόντος μας δεν μπορεί πια να αγνοηθεί. Ακόμα, μπορεί να σταμάτησαν να καταφθάνουν μαζικά οι αγοραστές ακινήτων, αλλά αποκαλύφθηκε από αυτήν την εξέλιξη και η κατάσταση φούσκας που υπήρχε. Ο χρηματοπιστωτικός τομέας επηρεάστηκε μεν από τη διεθνή διατραπεζική αγορά, βγήκαν δε στην επιφάνεια και προβλήματα που ήδη υπήρχαν: Χρηματοδότησε την ελλειμματική κατανάλωση των νοικοκυριών και τη σχεδόν παράλογη μανία των developers. Έτσι, η κρίση ουσιαστικά λειτούργησε ως μηχανισμός με τον οποίο εκδηλώθηκαν συμπτώματα των άλλων παθογενειών της οικονομίας.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, αξίζει να εξετάσει κανείς τι θα συμβεί όταν αρχίσει να ανακάμπτει η ευρωπαϊκή οικονομία. Πρώτα, θα αρχίσουν να αντιστρέφονται οι πιέσεις στη ρευστότητα. Θα ανακληθεί η πολιτική του quantitative easing και θα αυξηθούν τα βασικά επιτόκια. Ενδεχομένως να αυξηθεί ακόμα και το Euribor, ανάλογα με τη διακύμανση των βασικών επιτοκίων και τις συνθήκες εμπιστοσύνης στη διατραπεζική αγορά. Παρά το γεγονός ότι τα επιτόκια θα μειωθούν μακροπρόθεσμα, οι επόμενοι 24 μήνες υπόσχονται την ανάκαμψή τους. Αυτή η ανάκαμψη των επιτοκίων θα γίνεται σε μία περίοδο όπου η κυπριακή οικονομία θα αγωνίζεται – ακόμα – να συγκρατήσει τα επιτόκια και να τονώσει τις παραγωγικές επενδύσεις.

Ταυτόχρονα, θα αρχίσουν να ανακάμπτουν και οι τιμές του πετρελαίου, που είναι και η κύρια αιτία για την οποία έχει συγκρατηθεί ο πληθωρισμός σε χαμηλά επίπεδα. Η ανταγωνιστικότητα της κυπριακής οικονομίας θα περάσει από νέο κύκλο διάβρωσης του ανταγωνισμού, εξαιτίας και της υψηλής ενεργειακής έντασης της οικονομίας που σπαταλά πολύ περισσότερη ενέργεια ανά ευρώ παραγωγής του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος από τους εταίρους μας.

Ο πληθωρισμός που, εκτός από τις τιμές πετρελαιοειδών, μειώθηκε και λόγω των πιο φθηνών εισαγωγών, θα αρχίσει να αυξάνεται, αφού η ανάκαμψη θα οδηγήσει και σε «τόνωση» των τιμών στην Ευρώπη. Ταυτόχρονα, οι τιμές των κυπριακών αγαθών και των υπηρεσιών που συνεχίζουν να αυξάνονται, σε σχέση με αυτές των ανταγωνιστών μας, θα ενισχυθούν και από τη νέα αύξηση στις τιμές παραγωγού, ενώ και ο Γενικός Δείκτης των τιμών καταναλωτή θα επιταχυνθεί.

Ακόμα, και η γενικότερη συγκυρία θα είναι αρνητική για την κυπριακή οικονομία, αφού τη στιγμή ακριβώς που οι εταίροι μας θα αναπτύσσουν ταχύτητα στην έξοδο από την στροφή, η δική μας οικονομία θα συνεχίσει να προχωρεί με βραδείς ρυθμούς. Η στασιμότητα στην παραγωγικότητα, η οποία ακόμα παρατηρείται, αλλά και η συνεχής αύξηση στα εργατικά κόστη θα έρχονται σε αντιπαράθεση με τη συνεχιζόμενη μείωση των κόστων στους εταίρους μας. Οι αυξήσεις, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, δεν οφείλονται μόνο στις αυξήσεις των μισθών και την ΑΤΑ, αλλά και στις γραφειοκρατικές αγκυλώσεις.

Σχεδόν όλοι οι αναλυτές συμφωνούν ότι η κυπριακή οικονομία αντιδρά ετεροχρονισμένα στις εξελίξεις της διεθνούς οικονομίας. Με αυτήν την πραγματικότητα ενώπιόν μας, τίθεται το ερώτημα πώς θα αντιδράσει η δική μας οικονομία στην ανάκαμψη των εταίρων μας. Η χαλαρή αντιμετώπιση της κρίσης, με την οποία επιχειρούν άπαντες οι υπεύθυνοι απλά να κρατήσουν τους δείκτες μέχρι να εντοπιστεί ο ορίζοντας της ανάκαμψης, ισοδυναμεί με την ελάττωση ταχύτητας πάνω στην στροφή. Μπορεί μεν μία πιθανή παγκόσμια ανάκαμψη να φέρει πίσω κάποιους τουρίστες, αλλά αν δεν γίνει κάτι άμεσα, θα φέρει και επιπλέον μείωση του δικού μας κοματιού της πίττας.

Με αυτήν την πραγματικότητα μπροστά μας, η πιο ευχάριστη δήλωση που έγινε την περασμένη εβδομάδα ήταν εκείνη του Μπαράκ Ομπάμα, που προειδοποίησε ότι ακόμα δεν έχει τελειώσει η κρίση. Πριν όμως τελειώσει η κρίση στο εξωτερικό, ίσως μας μένει ακόμα λίγος χρόνος, για να στραφούν τα όποια μέτρα στην αύξηση της παραγωγικότητας, στη στήριξη των επιχειρήσεων, στην τόνωση της παραγωγής και στη μείωση του κρατισμού.