Το κράτος ξοδεύει 160 εκατ. ευρώ τον χρόνο στα κρατικά ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ο κάθε φοιτητής στα κρατικά πανεπιστήμια στοιχίζει περίπου τριπλάσια από όσα ένας φοιτητής στα ιδιωτικά ιδρύματα, ο οποίος πληρώνει περίπου 8,000 ευρώ το χρόνο. Ο υπουργός Παιδείας σημείωσε ότι αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα κρατικά ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης έχουν ιδρυθεί ως «ερευνητικά πανεπιστήμια». Ο κ. Υπουργός δεν γνωρίζει, προφανώς, πως όλα τα σοβαρά πανεπιστήμια στηρίζονται στην έρευνα, και πως και τα πιο μεγάλα από τα ιδιωτικά πανεπιστήμια μας επιχειρούν σιγά-σιγά να επεκτείνουν τις ερευνητικές τους δραστηριότητες. Το επιχείρημα που ακούστηκε ήταν ασόβαρο.

Ακόμα, ακούγεται από την κυβέρνηση και το ΑΚΕΛ ότι είναι θεμιτό και αναγκαίο να καταστεί η τριτοβάθμια εκπαίδευση διαθέσιμη για όλους, και όχι μόνο εκείνους που είναι αρκετά πλούσιοι για να φοιτήσουν. Η στάση τους αυτή είναι ορθότατη και δεν σηκώνει συζήτηση. Πλην, όμως, πρέπει να σκεφτεί κανείς ποιόν βαρύνει η ευθύνη για αυτό τον στόχο. Διότι ο Υπουργός Παιδείας, λειτουργώντας με προφανή κομματικό παρά κρατικό τρόπο, επιθυμεί να θέσει την υλοποίηση αυτού του στόχου στους ώμους των ιδιωτικών πανεπιστημίων τη στιγμή που η ευθύνη βαραίνει τον ίδιο και την κυβέρνηση.

Ένα δεύτερο επιχείρημα, είναι πως ευθύνονται όσοι ψήφισαν τον σχετικό νόμο, με τον οποίο δεν προβλέπονται πανεπιστήμια που να λειτουργούν ως μη κερδοσκοπικά ιδρύματα. Αυτό το επιχείρημα, που ακούστηκε κυρίως από μέρους του κυβερνώντος κόμματος, είναι εξίσου ασόβαρο με το πρώτο. Και αυτό διότι, καταρχάς, τα μη κερδοσκοπικά πανεπιστήμια μπορεί να είναι μεν θεμιτά, αλλά δεν αποτελούν σε καμία περίπτωση λύση για το πρόβλημα. Δεύτερο, διότι οι συγκεκριμένες ρήτρες του νόμου είχαν κριθεί ως αντισυνταγματικές όταν ψηφιζόταν ο νόμος πριν από τέσσερα περίπου χρόνια.

Αυτή η στήλη έχει τηρήσει την στάση ότι κανένας στόχος στον τομέα της παιδείας δεν μπορεί να είναι πιο σημαντικός από την διασφάλιση της ποιότητας. Ο Υπουργός Παιδείας δεν συμφωνεί με αυτή την στάση.

Ανέφερε, μάλιστα, ότι θεωρεί «φαντασίωση» το όραμα να καταστεί η Κύπρος περιφερειακό κέντρο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Αν αυτή η δήλωση δεν έγινε στη Βουλή από λάθος, τότε ο Υπουργός οφείλει να δηλώσει δημόσια, είτε ότι την αναιρεί, είτε ότι εγκαταλείπει την πολιτική να προωθηθεί η ποιοτική τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Κύπρο.

Ωστόσο, το θετικό στοιχείο είναι πως υπάρχουν και σοβαρές λύσεις που μπορεί να αναζητήσει η κυβέρνηση. Στις ΗΠΑ υπάρχουν συγκεκριμένες υποτροφίες για άτομα που είναι οι πρώτοι στην οικογένειά τους που φοιτούν σε πανεπιστήμιο, ή των οποίων οι γονείς δεν έχουν ολοκληρώσει τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ακόμα, υπάρχουν υποτροφίες που γίνονται με κριτήριο την οικονομική περίσταση του κάθε φοιτητή. Υπάρχουν, επίσης, ειδικά κρατικά δάνεια, είτε άτοκα, είτε με άλλους εξαιρετικά ευνοϊκούς όρους για φοίτηση σε πανεπιστήμια. Ο χρόνος και το ύψος της αποπληρωμής τους βασίζεται στο εισόδημα που αποκομίζει ο φοιτητής μετά την αποφοίτησή του. Μπορεί να μην μας αρέσουν οι Αμερικάνοι, αλλά τα καλύτερα πανεπιστήμια παγκοσμίως βρίσκονται και λειτουργούν στην χώρα τους. Ακόμα, μπορεί να τους αποκαλούμε νεοφιλελεύθερους, αλλά όλες οι μελέτες δείχνουν ότι οι Αμερικάνοι κατέχουν ένα σύστημα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη ταξική ισότητα από τα πλείστα, και σίγουρα περισσότερη το δικό μας. Η φοιτητική χορηγία πρέπει να αναθεωρηθεί. Αυτό είναι κάτι που και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είχε δηλώσει προεκλογικά, αν και σήμερα οι κυβερνώντες το ξεχνούν.

Άλλα μέτρα, όπως φορολογικά και άλλα κίνητρα για ιδιωτικούς φορείς που ενδεχομένως να χρηματοδοτήσουν έρευνες ή άλλες παρεμφερείς δραστηριότητες, πρέπει επίσης να αναζητηθούν.
Υπάρχουν, όμως, κι άλλες λύσεις για να επιτραπεί η επιλογή της φοίτησης σε άτομα χωρίς οικονομική άνεση. Μέρος, όμως, της λύσης πρέπει να είναι και η διαφύλαξη (και η προώθηση) της ποιότητας των πανεπιστημίων. Αλλιώς, κλείστε τα κι άστε μας να ησυχάσουμε.