Είναι σύνηθες να γίνονται στομφώδεις τοποθετήσεις και δηλώσεις κάθε πρώτη Οκτωβρίου. Η μέρα προσφέρεται, αφού η Κυπριακή Δημοκρατία γιορτάζει, δια λειτουργιών και παρελάσεων, την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της. Αξίζει, όμως, σε ένα κράτος που η ύπαρξή του υπό το έκτακτο καθεστώς του Δικαίου της Ανάγκης αποτέλεσε μια πιο απτή και μακρόχρονη πραγματικότητα από την συνταγματική τάξη, να γίνονται και ανασκοπήσεις των θεσμών μας, διότι και αυτά καθόλου άσχετα δεν είναι με την τύχη μας στα εθνικά ζητήματα.

Τις τελευταίες ημέρες επικράτησε μία δημόσια αντιπαράθεση μεταξύ οργάνων, θεσμών και φορέων του κράτους, σε σχέση με την αντιμετώπιση των αλλοδαπών. Η στήλη δεν έχει άποψη για τα γεγονότα, αν και σημείωσε με ενδιαφέρον τον υπερβάλλοντα ζήλο της αστυνομίας και τις «επιχειρήσεις- σκούπα» που άγγιξαν –αν δεν πέρασαν- τα όρια του ρατσισμού. Ωστόσο, πιο σημαντικό ήταν ένα άλλο φαινόμενο, το οποίο έπρεπε να μας είχε ανησυχήσει ακόμα περισσότερο. Η διαφωνίες των Υπουργών Δικαιοσύνης και Εσωτερικών, και μάλιστα δημόσια, σκιαγραφούν το γεγονός ότι δεν υπάρχει ικανότητα –ή θέληση- για την ανάπτυξη συγκροτημένων πολιτικών, με όραμα, βάθος χρόνου και συνέχεια. Η κόντρα μεταξύ τους δεν ήταν τυχαία, αφού πίσω της είχε τα διαρθρωτικά χαρακτηριστικά της κυβέρνησης, όπου δεν υπάρχει συνεννόηση και συνέπεια στην συνεργασία μεταξύ των μελών του Υπουργικού.

Ακόμα, πρέπει να ανησυχήσει το γεγονός ότι η αποτυχία συγκρότησης «διυπουργικών» πολιτικών δεν περιορίζεται στους δύο Υπουργούς. Όταν, πριν από δυόμισι εβδομάδες, ο γνωστός «ανεμοστρόβιλος των Λατσιών» προκάλεσε μεγάλες ζημιές σε περιουσίες των πολιτών, τρεις ολόκληροι Υπουργοί έσπευσαν να επισπευτούν την περιοχή και να εκφράσουν την συμπαράστασή τους στους πληγέντες. Ως εδώ καλά. Ωστόσο, όταν από τις δηλώσεις τους, προέκυψαν τρεις διαφορετικές «πολιτικές» του κράτους σχετικά με τις αποζημιώσεις, κάπου διαφάνηκαν ερωτηματικά για το τι πρόθεση έχει, τελικά, η «κυβέρνηση» ως οντότητα. Σε εκείνη την περίπτωση, είχε φανεί ότι μόνο ο Υπουργός Εσωτερικών γνώριζε ότι υπάρχει σχετική νομοθεσία. Οι άλλοι, όμως πρόφτασαν και έκαναν «ανακοινώσεις» μέτρων.

Παρόμοιες καταστάσεις διαφαίνονται και στην οικονομία. Έχει καταστεί σαφές ότι, ενώ το Υπουργείο Οικονομικών μάχεται να μειώσει τις δαπάνες, άλλα υπουργεία –αλλά και άτομα με πολιτική ισχύ που είναι εκτός Υπουργικού- αγωνίζονται να αυξήσουν τους δικούς τους προϋπολογισμούς και δαπάνες. Όσον αφορά στην ανεργία, αυτή η στήλη εξέφρασε κατ’ επανάληψη την εκτίμησή της ότι τα μέτρα που λαμβάνονται από το Υπουργείο Εργασίας είναι επικροτήσιμα και θετικά, αλλά δεν είναι «μέτρα κατά της ανεργίας». Τα μέτρα, πέρα από κάποιες επιδράσεις στο περιθώριο της ανεργίας, δεν πρόκειται να λύσουν το πρόβλημα. Ωστόσο, δεν διαφαίνεται να υπάρχει καμία συγκροτημένη πολιτική για το πρόβλημα. Αντίθετα, τα υπουργεία Εργασίας, Οικονομικών, Συγκοινωνιών (και άλλα) λαμβάνουν έκαστο τα μέτρα τους χωρίς να καταγράφεται συνεννόηση και σφαιρικότητα στις πράξεις τους.

Το φαινόμενο είναι γενικότερο και ευρύ, και υπάρχει σωρεία παραδειγμάτων. Ακόμα, με εξαίρεση κάποιες περιόδους όπου η λειτουργία του υπουργικού χαρακτηριζόταν από τον συγκεντρωτισμό του Προέδρου, και επομένως υπήρχε ξεκάθαρη γραμμή στα πάντα, δεν μπορεί η στήλη να διακρίνει μία εποχή στην πολιτική μας ζωή που να είχε ως γνώρισμά της την συνεχή, σφαιρική και συνεπή συνεργασία μεταξύ των διάφορων υπουργείων. Το πρόβλημα είναι ευρύτερο, αφού, ελλείψει συγκεντρωτικού προέδρου, κάτι που έχει τα δικά του κακά, δεν φαίνεται ότι είχαμε ποτέ «κεντρική» κυβέρνηση, αλλά «πολιτικό φεουδαρχισμό».
Κάπου μεταξύ των παρελάσεων, των ύμνων και των γιορτών, ίσως να ήταν θεμιτό, την φετινή πρώτη Οκτωβρίου να δούμε και τα προβλήματα που προκύπτουν από την ελλιπή συνεργασία των υπουργών μεταξύ τους. Διότι, μπορεί να μην μας αρέσει ο καπιταλισμός, που ήταν ο ιστορικός κληρονόμος του φεουδαρχισμού, αλλά στόχος δεν είναι να στραφούμε πίσω στην εποχή των τσιφλικιών, αλλά να πάμε μπροστά. Και σήμερα, δυστυχώς, φαίνεται ότι έχουμε, ακόμα, πολιτική φεουδαρχία, όπου ο κάθε ισχυρός ανήρ της πολιτείας, «ελέγχει» την δική του περιοχή χωρίς περιορισμούς από κανένα.