Μυωπική η στάση της Κυβέρνησης στα Εθνικά Προγράμματα

Με βάση την λογική ότι στην Κύπρο δεν έχουμε μεγάλες επιχειρήσεις-κολοσσούς που να μπορούν να απορροφήσουν κονδύλια για την έρευνα και ανάπτυξη, η Κυπριακή Δημοκρατία επιμένει προς την Κομισιόν ότι τα ποσά που δαπανούνται για τον σκοπό αυτό, δεν μπορούν να φτάσουν τον στόχο της ΕΕ, που είναι 3% του ΑΕΠ. Μάλιστα, στο Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρύθμισης, η κυβέρνηση δηλώνει προς την Κομισιόν ότι ακόμα και ο δικός μας στόχος, για δαπάνες 1% του ΑΕΠ για την έρευνα και ανάπτυξη, δεν είναι εύκολα εφικτός. Ακόμα, χαρακτηρίζει τους στόχους «άσχετους με την κυπριακή πραγαμτικότητα» και σημειώνει, πολλάκις ότι ως κυβέρνηση, είναι «ευχαριστημένη» με τα επίπεδα έρευνας που γίνονται στην Κύπρο. Το ότι είμαστε, ακόμα τελευταίοι στην Ε.Ε., δεν φαίνεται να συγκινεί κανένα.

Η πρόφαση έχει μία λογική, και είναι σίγουρο ότι τα κέντρα ερευνών στην Κύπρο είναι μειωμένου βεληνεκούς, σε μεγάλο βαθμό εξ αιτίας του μεγέθους της οικονομίας μας. Ωστόσο, η πραγματικότητα αντικατοπτρίζει μια αλήθεια για την τεχνολογική ανάπτυξη στην Κύπρο, που είναι διαμετρικά αντίθετη εκείνης που επικαλείται η κυβέρνηση.
Πρώτο, η αύξηση που σημειώθηκε τα τελευταία χρόνια αποδεικνύει ότι υπάρχει χώρος για περαιτέρω βελτίωση. Ακόμα, το γεγονός ότι χώρες με συγκρίσιμες υποδομές με τις δικές μας, έχουν υψηλότερες δαπάνες για τον σκοπό αυτό, αποδεικνύει ότι δεν είναι απαγορευτικό το μέγεθος της Κύπρου.
Δεύτερο, η Έρευνα και Ανάπτυξη δεν αφορά μόνο υψηλής τεχνολογίας εργαστήρια με μοριακούς επιταχυντές και διαστημικά προγράμματα. Ένα σημαντικό μέρος των ερευνών που γίνονται σήμερα ανά το παγκόσμιο, αφορούν τομείς όπως την κοινωνιολογία, την εγκληματολογία, τα οικονομικά, τις πολιτικές επιστήμες και την Ιστορία. Αυτά τα παραδείγματα είναι σημαντικά, διότι αφενός πρόκειται για τομείς όπου η Κύπρος αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα, και χρειάζονται μελέτες, και αφετέρου πρόκειται για τομείς όπου υπάρχει σημαντική ικανότητα απορρόφησης κονδυλίων και διεξαγωγής ερευνών. Ακόμα πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι στην Κύπρο, πρόβλημα δεν αποτελεί μόνο το γεγονός ότι οι δαπάνες είναι πενιχρές, αλλά και το δεδομένο ότι η Έρευνα δεν είναι συχνά εφαρμοσμένη, και συνήθως δεν καταλήγει στην οικονομία και την κοινωνία. Η συνέργια μεταξύ των κέντρων παραγωγής γνώσεων και των επιχειρήσεων, είναι μηδαμινή, όπως αναφέρουν σειρά από ακαδημαϊκές μελέτες, αλλά και η ίδια η Κομισιόν.
Αντί, δηλαδή, να ζητούμε παρεκκλίσεις, θα μπορούσαμε να αναζητήσουμε τρόπους να αντιμετωπίσουμε τις ελλείψεις μας με τρόπο δημιουργικό, που να αποφέρει οφέλη στην κοινωνία.

Τρίτο, είναι αξιοσημείωτο είναι ο στόχος της ΕΕ για δαπάνες 3% του ΑΕΠ στην έρευνα και ανάπτυξη, δεν συνεπάγεται ότι το κράτος θα παρέχει ένα τόσο μεγάλο ποσό στον συγκεκριμένο στόχο από τα δικά του κονδύλια, αλλά συμπεριλαμβάνει και τις δαπάνες του ιδιωτικού τομέα. Μάλιστα, στην Κύπρο, μπορεί κανείς να υποστηρίξει, όπως έκανε και η Κομισιόν, αλλά και η ίδια η Κυβέρνηση στα σχετικά Εθνικά Προγράμματα, ότι το κράτος μεν δαπανεί, αλλά οι επιχειρήσεις δεν προχωρούν σε παρόμοιες δαπάνες.

Τη στιγμή που η οικονομία σημειώνει, όχι μόνο ύφεση, αλλά σύμφωνα με τις αναλύσεις διεθνών οίκων όπως τον EIU και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, μείωση και της δυνητικά μέγιστης παραγωγής του τόπου, η παροχή κινήτρων στις επιχειρήσεις για να αναπτύξουν νέες τεχνοτροπίες και τεχνολογίες, είναι επιβεβλημένη. Κίνητρα, όμως, δεν υπάρχουν.

Τέταρτο, ο κυριότερος μοχλός ανάπτυξης καινοτομιών, δεν είναι οι μεγάλες βραδυκίνητες επιχειρήσεις και οι κολοσσοί, αλλά οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Μάλιστα, στην Κύπρο υπάρχουν και συγκεκριμένα παραδείγματα μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων που καινοτομούν. Αντί να επικαλείται η κυβέρνηση την ανυπαρξία μεγάλων ερευνητικών κέντρων, θα μπορούσε, επομένως, να θέσει στόχους δια των οποίων η παρέκκλιση από τον στόχο του 3% θα συνεπάγεται δαπάνες για την καινοτομία στις ΜμΕ.
Ακόμα και εάν ήταν αλήθεια ότι η Κύπρος δεν μπορεί να απορροφήσει κονδύλια για Έρευνα και Ανάπτυξη, θα μπορούσε να τεθεί ένας παράπλευρος στόχος, που να θέτει την εισαγωγή τεχνολογίας και καινοτομίας ως υποκατάστατο της Έρευνας.

Λύσεις υπάρχουν. Αντί αυτού, κλειδωμένοι στα στεγανά και στην στεγνή λογική, παραμένουμε, και πάλι, ουραγοί.