Οι μειώσεις είναι διορθωτικές, ο κίνδυνος νέου μετώπου μεγάλος

Τα τελευταία στοιχεία της Κεντρικής τράπεζας καταγράφουν πάγωμα της πιστωτικής επέκτασης. Το κλείσιμο της στρόφιγγας του δανεισμού είναι ένα σοβαρό πρόβλημα, αφού μπορεί να θεωρηθεί και ως αφαίμαξη της πραγματικής οικονομίας από την αναγκαία ρευστότητα που χρειάζονται τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις για να «κινηθούν».

Το χρηματοπιστωτικό πάγωμα αποτελεί σύμπτωμα μίας διαχρονικής παθολογίας στην κυπριακή αγορά και δεν σχετίζεται μόνο με παράγοντες που είναι εξωγενείς για την οικονομία μας. Πριν από δύο χρόνια άρχισε ένας μανιώδης δανεισμός, στον οποίο άπαντες, πολίτες, νοικοκυριά, καταναλωτές, και μικρομεσαίες επιχειρήσεις αναζητούσαν πιστώσεις, ενώ οι τράπεζες και τα συνεργατικά ανταγωνίζονταν ο ένας τον άλλο για τα εξασφαλίσουν νέους πελάτες και να επεκτείνουν το μερίδιο αγοράς τους απέναντι στον όλο και πιο έντονο ανταγωνισμό.

Σήμερα, παρατηρείται μείωση των συνολικών καταθέσεων στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, κυρίως λόγω των εκταμιεύσεων του κράτους (οι άλλες κατηγορίες σημείωσαν μικρές αυξήσεις). Ωστόσο, εν αναμονή των νομοθετικών ρυθμίσεων για τα καλυμμένα ομόλογα και την έκδοση ειδικών ομολόγων από την κυβέρνηση, επικρατεί η αισιοδοξία ότι τα πιστωτικά ιδρύματα θα μπορέσουν να αποφύγουν τον πόλεμο για καταθέσεις, που ασκεί αυξητικές πιέσεις στα επιτόκια και αυξάνει το κόστος δανεισμού. Με σημαντικές εναλλακτικές πηγές ρευστότητας, δεν θα έχουν ανάγκη να ελκύουν με τόσο ζήλο τις καταθέσεις μας. Για πρώτη φορά θα υπάρξουν συνθήκες αυξημένης ρευστότητας, αφού οι καταθέσεις του κράτους έγιναν με τρόπο που δεν επιτρέπει την αξιοποίησή τους.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα υφιστάμενα δάνεια εντός Κύπρου ήταν τον Ιούλη στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων πέντε μηνών. Αυτό δείχνει πως τα νοικοκυριά και οι μικρές επιχειρήσεις έχουν μπει πλέον στη λογική της μείωσης των χρεών τους (deleveraging).
Το ερώτημα μπροστά στο κράτος, την κυβέρνηση, την Κεντρική Τράπεζα, αλλά και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, όμως, είναι κατά πόσον, με τις ενέσεις ρευστότητας από ομόλογα (είτε καλυμμένα, είτε κρατικά/«ειδικά»), επιθυμούμε την εκ νέου αναζωπύρωση της πιστωτικής επέκτασης.

Οι τελευταίοι 24 μήνες έδειξαν ότι τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα δεν κοστολόγησαν προσεκτικά το ρίσκο, ότι παρείχαν δάνεια που δεν αντικατοπτρίζουν την διαχρονική μετατροπή του πλούτου και πως μόνο «συντηρητική» δεν ήταν η πολιτική των τραπεζών και των συνεργατικών όσον αφορά τις πιστώσεις. Οι τράπεζες μιλούν πλέον ανοικτά για καλύτερη διαχείριση του χαρτοφυλακίου τους και πιο προσεκτική παραχώρηση πιστώσεων.

Μπορεί βραχυπρόθεσμα, να βοηθήσει στην τόνωση της οικονομίας ένας νέος κύκλος εορτοδανείων, πασχαλινών δανείων και δανείων διακοπών, αλλά θα επιτείνει τις πιέσεις, τόσο στα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, όσο και στις επιχειρήσεις που δείχνουν να μην επιθυμούν δάνεια. Μάλιστα, οι πιστώσεις προς τις επιχειρήσεις τον Ιούλιο ήταν οι λιγότερες από οποιοδήποτε άλλο μήνα του 2009. Οι χρεώσεις που δεν αυξάνουν την παραγωγή και τον πλούτο, αποτελούν πυρκαγιά για την οικονομία. Ενώ σήμερα οι εξωγενείς παράγοντες την σβήνουν –με επίπονο τρόπο- υπάρχει ο κίνδυνος εκ νέου εκδήλωσης της εξαιτίας εσωτερικών παραγόντων.

Υφίσταται, επομένως, το ερώτημα, κατά πόσον οι αναμενόμενες τονώσεις της ρευστότητας, και η μείωση του κόστους δανεισμού, θα λειτουργήσουν ανασταλτικά προς την ανάκαμψη. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή από όλους τους φορείς της οικονομικής ζωής, διότι εάν η φωτιά φουντώσει ξανά, και τα δάνεια αρχίσουν να ρέουν χωρίς προσοχή, τότε η σημερινή επιβράδυνση (και η σίγουρη πλέον ύφεση μέχρι το τέλος του χρόνου) μπορεί να μετατραπεί από την κύρια πράξη της κρίσης, σε προοίμιο μίας σοβαρότερης.