Το πρόβλημα του Οδυσσέα

Φεύγοντας από την Αιολία, ο Οδυσσέας είχε πάρει μαζί του, δώρο, τον ασκό του Αιόλου. Αν είχε εξηγήσει στους συντρόφους του τι βρίσκεται μέσα, αυτοί ίσως να μην τους άνοιγαν πιστεύοντας ότι θα βρουν χρυσό. Ωστόσο, από ότι φάνηκε και στην Βουλή πρόσφατα, συχνά ο Διοικητής ενός σκάφους αδυνατεί να εξηγήσει, απλούστατα διότι πρέπει κανείς να κατέχει εξειδικευμένες γνώσεις. Εγκλωβίζεται, έτσι, σε μία κατάσταση όπου, οι σύντροφοί του θα αναζητήσουν θησαυρό μέσα στον ασκό του Αιόλου και θα τον ανοίξουν ενώ στον ορίζοντα φαίνεται, ήδη, η Ιθάκη. Το αποτέλεσμα, στην Οδύσσεια, έφερε τον ήρωα στα πρόθυρα της αυτοκτονίας.
Την περασμένη Δευτέρα αποφασίστηκε από την Επιτροπή Θεσμών της Βουλής η έναρξη διαλόγου για αναθεώρηση της εντολής του Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας, με βάση τα σχόλια που ακούστηκαν από τον εκτελεστικό αντιπρόεδρο της Μαρφίν-Λαϊκή, Ανδρέα Βγενόπουλο. Αυτή η στήλη πίστευε ανέκαθεν ότι πολλές από τις παρατηρήσεις του κ. Βγενόπουλου, σε θεσμικό επίπεδο, είναι δίκαιες. Ωστόσο, η αγχωμένη προσπάθεια να πειστεί η Μαρφίν να μην μετακινήσει την έδρα της από την Κύπρο, ενδέχεται να στοιχίσει περισσότερα από όσα θα κερδηθούν με την πιθανή παραμονή της. Το κόστος αυτό θα είναι πολιτικό, θεσμικό και επικοινωνιακό. Η προσπάθεια να αλλάξει γνώμη ο κ. Βγενόπουλος δίνει, ορθά ή λανθασμένα, το μήνυμα ότι η Κυπριακή Δημοκρατία προχωρεί σε μεταρρυθμίσεις σχεδιασμένες στα μέτρα ενός ιδιώτη.
Ο διάλογος, που υπόσχονται άπαντες να ολοκληρώσουν μέχρι το τέλος του Σεπτέμβρη (προφανώς θα αρχίσει άμεσα παρά την περίοδο των διακοπών), είναι θεμιτός και αναγκαίος. Ωστόσο, η περιρρέουσα ατμόσφαιρα γύρω από την σχέση της Κεντρικής με την Κυβέρνηση δείχνει πως, ενδεχομένως, κάποιοι από τους συντρόφους του Διοικητή, να αναζητούν χρυσό μέσα στον ασκό.
Αν θα ανοίξουν οι ασκοί, ας ανοίξουν τουλάχιστον, με κάποια προσοχή.
Για παράδειγμα, δεν μπορεί, σε περίπτωση που αποφασιστεί ότι η εκτελεστική εξουσία θα αναληφθεί από το Διοικητικό Συμβούλιο αντί του Διοικητή προσωπικά, να γίνονται διορισμοί ανά πενταετία, και να συμπίπτουν με την θητεία της εκάστοτε κυβέρνησης. Κάτι τέτοιο θα ήταν εξαιρετικά επικίνδυνο (και δυνητικά αντίθετο με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς). Η Κεντρική, σύμφωνα με τις σχετικές θεωρίες, πρέπει να παραμείνει απολύτως ανεξάρτητη από πολιτικές παρεμβάσεις, συμπεριλαμβανομένης και της πίεσης που ίσως να ασκηθεί σχετικά με τον διορισμό ή επαναδιορισμό του εκτελεστικού της σώματος. Παράδειγμα αποτελεί το εκτελεστικό συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), τα έξι μέλη του οποίου υπηρετούν για οκτώ χρόνια, χωρίς να δικαιούνται να επαναδιοριστούν.
Η «απομόνωση» της εκάστοτε Κεντρικής Τράπεζας από πολιτικές παρεμβάσεις αποτελεί την Αγία Τράπεζα της οικονομίας. Οι βραχύβιες πολιτικές ανησυχίες, οι προεκλογικές πιέσεις και το γεγονός ότι η εκάστοτε Κεντρική ασχολείται με ιδιαίτερα πολύπλοκα ζητήματα που απαιτούν εξειδικευμένη γνώση, καθιστούν την ανεξαρτησία της εξαιρετικά σημαντική για την λειτουργία της οικονομίας. Μάλιστα, οι σχετικές ακαδημαϊκές αναλύσεις των τελευταίων ετών έχουν αρχίσει να υιοθετούν τον όρο «μόνωση» (insulation) ως συνώνυμο της ανεξαρτησίας.
Η οικονομία διέπεται από απαράβατους νόμους όπως αυτούς της Φυσικής, και όποιος τους ελέγχει, ελέγχει τους ανέμους της οικονομίας. Εάν οι κεντρικές τράπεζες δεν ελέγχουν αυτές τις «φυσικές» δυνάμεις, τότε η οικονομία θα παραμείνει έρμαιο τους. Η θεωρεία που αναπτύχθηκε γύρω από την ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών, λαμβάνει σοβαρά υπόψη αυτή την αντίληψη, βάσει της οποίας δεν θεωρείται αθέμιτο να λειτουργεί ως «δικτάτορας» η εκάστοτε Κεντρική Τράπεζα. Αντίθετα, τυχών αποδυνάμωσή της θα απελευθερώσει άγριες δυνάμεις της οικονομίας που σήμερα παραμένουν υπό έλεγχο. Το άνοιγμα των ασκών του Αιόλου είναι πάντοτε καταστροφικό. Στην προκειμένη περίπτωση, όπως διαφάνηκε και στις δύο συνεδρίες της Επιτροπής Θεσμών, ο Διοικητής της Κεντρικής δεν κατάφερε να εξηγήσει τι βρίσκεται μέσα στους ασκούς του Αιόλου. Πιστεύοντας ότι θα βρουν μέσα χρυσό, οι σύντροφοι του θέλουν σήμερα να τους ανοίξουν.
Ωστόσο, η αποτυχία του Συντάγματος, το οποίο ελέγχει με κοινοτική λογική τους αξιωματούχους, αξίζει να αναθεωρηθεί, και να δοθούν εκτελεστικές εξουσίες στο Διοικητικό Συμβούλιο. Αξίζει, όμως, να σημειωθεί ότι, από το σημερινό ΔΣ της Κεντρικής, ενδεχομένως και τα πέντε μέλη να χρειαστεί να παραιτηθούν εάν το συμβούλιο καταστεί εκτελεστικό. Πρώτον, λόγω σύγκρουσης συμφερόντων, και δεύτερο λόγω της ανάγκης να κατέχουν τα μέλη υψηλό βαθμό εξειδικευμένης γνώσης.
Η σύγκριση μεταξύ των κεντρικών τραπεζών και των Ανωτάτων Δικαστηρίων (που βρίσκει κανείς στη πολιτική θεωρία) βασίζεται στην διαπίστωση ότι αμφότεροι δεν είναι ομόλογοι Διοικητικών Συμβουλίων Ημικρατικών Οργανισμών, αλλά θεματοφύλακες του κράτους. Τα Ανώτατα Δικαστήρια είναι σωματοφύλακες του συντάγματος. Οι δε Κεντρικές Τράπεζες, σωματοφύλακες της οικονομίας. Παρεμβάσεις σε αυτές τις εξουσίες δεν θεωρούνται ανεχτές, από το 1939 και μετά, στις ευνομούμενες κοινωνίες.
Μέσα στον ασκό του Αιόλου που ελέγχει ο εκάστοτε Διοικητής της Κεντρικής, βρίσκονται επικίνδυνες δυνάμεις της οικονομίας. Οι δυνάμεις αυτές είναι πολύπλοκες και η κατανόησή τους απαιτεί χρόνια εκπαίδευσης. Προφανώς, υπάρχουν ορισμένοι σύντροφοι του Διοικητή του σκάφους της οικονομίας, που πιστεύουν ότι μέσα θα βρουν χρυσό και επιθυμούν να τον ανοίξουν. Ο κίνδυνος σήμερα, είναι να βρεθούμε στο νησί των Λαιστρυγόνων.

Σχολιάστε

Ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για την εξάλειψη των ανεπιθύμητων σχολίων. Μάθετε πως επεξεργάζονται τα δεδομένα των σχολίων σας.