Η εκδήλωση της διεθνούς οικονομικής ύφεσης, προκάλεσε, όπως ήταν φυσιολογικό, και την αναβίωση των τάσεων απομόνωσης, προστατευτισμού και (οικονομικής) ομφαλοσκόπησης. Διεθνώς, οι πρώτοι φόβοι για στροφή προς το «κλείσιμο» των οικονομιών «εμπνεύστηκαν» από τοποθετήσεις του Γάλλου προέδρου, Νικολά Σαρκοζί, αλλά και του Αμερικανού ομόλογού του, Μπαράκ Ομπάμα, ο οποίος αντιλήφθηκε, αιφνιδίως, πως η κατάσταση που παρέλαβε στις ΗΠΑ είναι ακόμα χειρότερη από ότι φοβόταν και πως η απαιτούμενες θεραπείες θα είναι ακόμα πιο επίπονες.
Η δική μας μοίρα, ως μικρή ανοικτή οικονομία, δεν επιτρέπει τέτοιες επαναστροφές, ακόμα και εάν βρίσκονται εντός των ορίων του κοινοτικού κεκτημένου. Η ευημερία της Κύπρου περνά μέσα από την οικονομική ευρωστία άλλων οικονομιών, και ιδιαίτερα της Βρετανικής, και δεν μπορεί να απεγκλωβιστεί –τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα- η οικονομική μας μοίρα από αυτήν του Ηνωμένου Βασιλείου. Παρά το γεγονός ότι αυτή η εκτίμηση είναι ευρέως αποδεκτή, ωστόσο, είμαστε μάρτυρες μιας επικοινωνιακής επίθεσης κατά ορισμένων από τα πιο ουσιαστικά στοιχεία του οικονομικού μας μοντέλου.
Η επίθεση, που γίνεται, σε μεγάλο βαθμό κατευθυνόμενη από σχόλια κάποιων πολιτικών οι οποίοι, φαίνεται να αδυνατούν να προσφέρουν κάτι το πιο ουσιαστικό, στρέφεται κατά του τραπεζικού συστήματος, διότι «εξάγει» τις αποταμιεύσεις μας στο εξωτερικό. Σε κάποιο βαθμό, αυτό συμβαίνει, αλλά η σύνδεση του φαινομένου με το ύψος των επιτοκίων και το πάγωμα της πιστωτικής επέκτασης στη Κύπρο, δεν στοιχειοθετείται, ούτε και στηρίζεται μέσα από τις στατιστικές ή τις αναλύσεις. Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα οφείλουν να έχουν κέρδη. Αυτό δεν απορρέει μόνο από το γεγονός ότι –ας το πούμε επιτέλους- είναι ιδιωτικά ιδρύματα που λογοδοτούν, πρώτιστα, στους μετόχους τους, αλλά και από το γεγονός ότι έχουν να διαδραματίσουν ένα σημαντικό ρόλο στην οικονομία. Μεταξύ ενός τραπεζικού συστήματος που δέχεται πιέσεις, είτε στην (ουσιαστική, όχι την πλεονάζουσα) ρευστότητα είτε στην ευρωστία του, αλλά φουρνίζει «από εμάς, για εμάς», και ενός συστήματος που (επιτέλους) κοστολογεί το ρίσκο και σφίγγει τα λουριά, αποκομίζοντας κέρδη από το εξωτερικό, δεν μπορεί να έχουμε καμία αμφιβολία για το ποιο είναι προτιμότερο.
Η εξαγωγή της πιστωτικής επέκτασης, εξάλλου, μάλλον μειώνει αντί να αυξάνει τα επιτόκια, παρόλο ότι τα στοιχεία δεν επιτρέπουν ασφαλείς εκτιμήσεις.
Επιπλέον, πρέπει να σημειωθεί και η ηθική πλευρά της συζήτησης. Νεοφιλελευθερισμό δεν γνωρίσαμε ποτέ στη Κύπρο, και οι συζητήσεις για τα μοντέλα που επέφεραν τη κρίση είναι μάλλον αφελείς, τουλάχιστον με το ύφος και ήθος που τις διέπει. Τα ηθικά επιχειρήματα –σε αντίθεση με τα γενικότερα επιχειρήματα- ισχύουν μόνο όταν είναι καθολικά και αμερόληπτα, και όταν οι εξαιρέσεις τους είναι ελάχιστες και εξαιρετικά συγκεκριμένες. Πρέπει, δηλαδή, να ισχύουν πάντοτε και για όλους, εξίσου. Όταν κανείς πανηγυρίζει για την εισροή ξένων κεφαλαίων στη Κύπρο, για την ανάληψη πιστώσεων από ξένους στην Κύπρο, και την επένδυση ξένων στη Κύπρο, δεν νομιμοποιείται να θεωρεί απαράδεκτη την αύξηση των κυπριακών πιστώσεων στο εξωτερικό. Παρομοίως, όταν χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ή ασφαλιστικές εταιρίες επενδύουν στο εξωτερικό σημαντικά ποσά, δεν νομιμοποιούνται να απαιτούν οι ομόλογοί τους να μην παρέχουν και στους ξένους κυπριακές επενδύσεις.
Η λογική που διέπει το «ηθικό» επιχείρημα ότι δεν είναι «σωστό» να παρέχονται σε ξένους δάνεια, εάν υιοθετηθεί καθολικά και αμερόληπτα, οδηγεί και σε επίθεση κατά του Υπουργού Οικονομικών ο οποίος ουσιαστικά έλαβε δάνειο από ξένους επενδυτές, πωλώντας χρέος στη διεθνή αγορά. Ωστόσο, κανείς σοβαρός σχολιαστής δεν μπορεί να θεωρήσει την έκδοση χρεογράφων οτιδήποτε εκτός από επιτυχημένη.
Σε μια εποχή έντονων πιέσεων, η καταφυγή σε επιχειρήματα ιδίου συμφέροντος, παραλλαγμένα ως ηθικά επιχειρήματα, είναι εξαιρετικά επικίνδυνη για την οικονομία και την κοινωνία μας. Όσο αποδεκτές και ευπρόσδεκτες είναι οι ξένες επενδύσεις και τα ξένα κεφάλαια, άλλο τόσο πρέπει να είναι και τα κέρδη που αποκομίζονται από τους δικούς μας «φούρνους» στο εξωτερικό.