Όταν ξέσπασε ο Ρωσσο-Ιαπωνικος πόλεμος το 1904, ολόκληρη η Ευρώπη πίστευε ότι θα εξελισσόταν σε μια σφαγή. Η μεγαλεπήβολη Ρωσική αρκούδα ετοιμάστηκε να κατασπαράξει μια νέα, ανερχόμενη, άπειρη Ιαπωνία που μόλις είχε αρχίσει να εκμοντερνίζει τους θεσμούς και την οικονομία της, και μόλις είχε αρχίσει να εκσυγχρονίζει τον στρατό της. Όταν, όμως, τα ναυτικά των δύο χωρών συναντήθηκαν στα στενά της Τσουσίμα, η Ιαπωνία διέλυσε ολόκληρο το ναυτικό της ρωσικής υπερδύναμης (μόνο τρία σκάφη κατάφεραν να φτάσουν στο Βλαδιβοστόκ) και σύντομα κατέλαβε το Πορτ Άρθουρ, αναγκάζοντας την υπερδύναμη να υποκύψει στο αναπόφευκτο.

Η σημασία της μάχης, ήταν πως, για πρώτη φορά μια μη Ευρωπαϊκή χώρα κατάφερνε να νικήσει σε πόλεμο μία από τις Ευρωπαϊκές υπερδυνάμεις, και μάλιστα κατά κράτος (εξαίρεση αποτελούσε το Ιταλικό φιάσκο στην Αιθιοπία το 1886). Η μοίρα των Ρομανώφ είχε κριθεί, ο άξονας έκρινε πως η ρωσική απειλή ήταν ασόβαρη και στράφηκε προς εκείνες τις κινήσεις που, τελικά κατέστησαν τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο αναπόφευκτο, ενώ η Αγγλία εξήλθε από την πολιτική της  «μεγαλοπρεπούς απομόνωσης» και σφράγισε το μέλλον της Ευρώπης, όπως αυτό εκδηλώθηκε το 1914, με αφορμή την δολοφονία του Αρχιδούκα Φερδινάνδου.

Ο καταποντισμός του ρωσικού ναυτικού ήταν αποτέλεσμα της υπεροψίας με την οποία οι Ρώσοι αντιμετώπιζαν την ανερχόμενη δύναμη, η οποία, χρόνια μετά θα εξελισσόταν σε οικονομικό τιτάνα. Ήταν, επίσης, φυσιολογικό επακόλουθο της κακής οργάνωσης, της φτωχής εκπαίδευσης και της βραδυκίνητης γραφειοκρατικής αντιμετώπισης των οργανωτικών διλημμάτων που αντιμετώπιζε ένας μεγάλος στρατός και μια ακόμα μεγαλύτερη χώρα. Η παρακμή μπορούσε να κρυφτεί πίσω από τα μεγέθη (και πίσω από τις επιτυχίες του παρελθόντος) αλλά στο πεδίο της μάχης ήταν αναπόφευκτη η ήττα από μια «νεαρή» και μικρή,  δυναμική και καλά  εκπαιδευμένη δύναμη.

Σήμερα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα προβλέπουν ότι το σύνολο της αύξησης του παγκόσμιου ΑΕΠ θα προέλθει από τις αναπτυσσόμενες χώρες. Η Ινδία σήμερα παρατάσσει δυναμικά  το δικό της «οικονομικό» στράτευμα.  Σε αντίθεση με την Κίνα, δεν εστιάζεται στην μαζική εξαγωγή φθηνών μεταποιητικών αγαθών, αλλά στην παροχή υπηρεσιών και την ανάπτυξη λογισμικών και τεχνολογίας: Το Bangalore εξελίσσεται σε μια νέα Τσουσίμα, όπου ο μεταφορικός Ευρωπαϊκός (αλλά και Αμερικανικός, αυτή τη φορά) οικονομικός στόλος παρατάσσεται για να καταποντιστεί. Η Linksys είναι ένα από τα πιο ορατά όπλα των Ινδών, αλλά έχουν, ακόμα, πολλά. Κατευθυνόμενη από το Bangalore, η Ινδία καταγράφει ρυθμούς ανάπτυξης του ΑΕΠ 5%.

Την ίδια στιγμή, η παγκόσμια οικονομία, κατευθυνόμενη από τις μεγάλες «δυνάμεις», ετοιμάζεται για συρρίκνωση μέχρι και 1,3%, σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις. Όπως είχε συμβεί και το 1905 στη Τσουσίμα, τα μοντέλα που είχαν λειτουργήσει στο παρελθόν επέφεραν τέτοιο εφησυχασμό, που επικαλύφθηκε η αδράνεια, η σήψη και ο αταβισμός της κοινωνίας και της οικονομίας. Η μεγαλύτερη ειρωνεία είναι πως, ο στόχος της Λισαβόνας -να καταστούμε η πιο δυναμική οικονομία της γνώσης μέχρι το 2010- είναι πιο κοντά στην επίτευξη του στην Ινδία παρά οποιαδήποτε χώρα της Ευρώπης.

Η Κύπρος, σήμερα, έχει παραμείνει αδρανής, ικανοποιημένη από το γεγονός ότι ο διπλανός άρρωστος (οι άλλοι ευρωπαίοι) έχει «καταποντιστεί» σε μεγαλύτερο βαθμό, διότι ήταν πιο άπληστος, λιγότερο συντηρητικός στις επενδύσεις του, πιο «ευέλικτος» στην εποπτεία και λιγότερο φειδωλός στις παροχές του. Τα «παλιά» φαινόμενα και δείκτες, η πλήρης απασχόληση και χαμηλή ανεργία, η δυναμική ανάπτυξη του ΑΕΠ, το πολύ υποφερτό έλλειμμα, δεν είναι καινούργια, και δεν αφορούν την κρίση. Πέρα από την στατιστική στρέβλωση -απότοκο των μεγεθών της Κύπρου, αξίζει να θυμάται κανείς πως αυτοί οι δείκτες επιδείκνυαν παρόμοιες τάσεις τα τελευταία 25, περίπου χρόνια. Η Κύπρος σήμερα ΗΗ    θυμίζει, σε μια εφιαλτική μεταφορά, την κατάσταση που επικρατούσε στο Ρωσικό ναυτικό στην μάχη της Τσουσίμα.

Την περασμένη Παρασκευή, ο Υπουργός Οικονομικών δήλωνε ότι όποια μέτρα λάβει το κράτος, πρέπει να είναι στοχευμένα, διότι οι σημερινές δαπάνες θα βαρύνουν τον φορολογούμενο πολίτη σε μερικά χρόνια. Πριν από δύο μόλις εβδομάδες είχε ανακοινώσει πως η στόχευση του επιδόματος για το Πάσχα, δεν μπορούσε να γίνει λόγω διοικητικού κόστους, παρά το γεγονός ότι είχε το Υπουργείο Οικονομικών 13 ολόκληρους μήνες να προχωρήσει στη στόχευση.

Το εκπαιδευτικό μας σύστημα πριν από 25 χρόνια ήταν το καμάρι της χώρας, μοντέρνο, σύγχρονο και πρωτοποριακό. Όπως και οι Ρωσικές φρεγάτες 25 χρόνια πριν την μάχη της Τσουσίμα, που, την στιγμή κατά την οποία θα κρίνονταν, βρέθηκαν ανεπαρκείς και απηρχαιωμένες. Η κρατική μας μηχανή, περήφανη για την λειτουργία της μετά την καταστροφή του 1974, σήμερα παραμένει αγκυλωμένη και εγκλωβισμένη σε στεγανά. Το κτηματολόγιο ήταν το 1960 περήφανο διότι «μέχρι και το τελευταίο δέντρο» ήταν καταγεγραμμένο, ενώ σήμερα τελικές εγκρίσεις δόμησης εκκρεμούν για δεκαετίες.

Οι οικονομίες είναι ζωντανοί οργανισμοί, και η επίδοση τους εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, από την ικανότητα του κράτους να τις στηρίξει. Είτε θα πάρουμε τον δρόμο που χάραξαν οι Ιάπωνες, και τον οποίο έμαθαν καλά οι σημερινοί Ινδοί, είτε θα συνεχίσουμε να εκφράζουμε την ικανοποίηση μας διότι κράτη με μεγαλύτερα προβλήματα από εμάς, αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα από εμάς.