Όταν το 1648, υπογραφόταν η Συνθήκη της Βεστφαλίας, μια νέα τάξη πραγμάτων εκκολαπτόταν στον πολιτικό κόσμο της Ευρώπης. Η φράση «eius regio, cuius religio” («όποιου η περιοχή, αυτού και η θρησκεία»)στην συνθήκη, αποτέλεσε την πρώτη απτή (και συμφωνημένη) αναγνώριση της αρχής της κυριαρχίας. Από αυτή, ακριβώς, την φράση, εξήχθη και η έννοια του μοντέρνου κράτους, με κυριαρχία επί των εδαφών του.

Από το τέλος του τριακονταετούς πολέμου μέχρι σήμερα, ο ακρογωνιαίος λίθος του διεθνούς συστήματος παραμένει αναλλοίωτος. Ακόμα και το 1815, όταν οι ισχυροί της Ευρώπης συναντήθηκαν στην Βιέννη, σε μια από τις τελευταίες –και μεγαλύτερες- εκφάνσεις της Αντίδρασης, το μόνο που άλλαξε, ήταν ότι οι ισχυροί «κυρίαρχοι» από τούδε και στο εξής θα συνεργάζονταν για να επιβληθούν στους πιο αδύνατους, και εις βάρος των νεογέννητων ιδεών του «έθνους» και της λαϊκής κυριαρχίας. Η έννοια αυτή του κράτους, βρήκε, τελικά, την αποθέωσή της 130 χρόνια αργότερα, στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν στο Πότσνταμ και την Γιάλτα οι ισχυροί προχώρησαν σε ένα παρόμοιο σύμφωνο εν ονόματι της ισορροπίας δυνάμεων.

Κάτι, όμως, άρχισε να αλλάζει, όταν ιδέες που πρώτοι εξέφρασαν Αμερικανοί (ο Dulles και μετά ο Marshall), βρήκαν οπαδούς στους μεγάλους «πατέρες» της ενωμένης Ευρώπης. Μέχρι το 1945, η Ευρωπαϊκή ιστορία ήταν ένας διαλεκτικός κύκλος, όπου η κάθε προσπάθεια συνένωσης της ηπείρου, οδηγούσε σε άλυτα γεωστρατηγικά διλήμματα που, τελικά, καθιστούσε αναπόφευκτο ένα γενικευμένο πόλεμο. Ο Jean Monnet ήταν, όμως, ο πρώτος εν ενεργεία πολίτικος που ασπάστηκε την ιδέα ότι η προστασία και η ασφάλεια του δικού του (πρώτα από όλα) έθνους, περνούσε από την από κοινού διαχείριση των πόρων του πολέμου, αλλά και την από κοινού οικονομική ανάπτυξη με τον μεγαλύτερο εχθρό της χώρας του. Αποτέλεσμα ήταν η Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα, και, εν τέλει, η ΕΕ.

Σήμερα, ο οποιοσδήποτε Κύπριος –για παράδειγμα ένας γείτονας μας- μπορεί να καταθέσει σε μια ρωσική τράπεζα που δραστηριοποιείται στην Κύπρο, ένα ποσό (λόγου χάριν, 1000 ευρώ). Η τράπεζα χρησιμοποιεί μέρος του ποσού αυτού, και μαζί με άλλες καταθέσεις, δημιουργεί ένα παράγωγο (λόγου χάριν ένα αξιόγραφο) το οποίο πωλεί σε μια Ισπανική τράπεζα που δραστηριοποιείται στην Ινδία, όπου, με τη σειρά της, παραχωρεί μικροπίστωση σε κάποιο νεαρό επίδοξο επιχειρηματία (τον Jaheed, λόγου χάριν)  των shanty towns της Βομβάης.

Τελικά, ο κ. Γιώργος χρηματοδοτεί τις ανάγκες του κ. Jaheed.

Το κράτος δεν μπορεί να ασκήσει, πια, «κυριαρχία» στην οικονομία. Ενώ η ισχύς του μοντέρνου κράτους βρισκόταν στα χέρια των στρατηγών και των προέδρων, η ισχύς του μεταμοντέρνου κράτους που αναπτύσσεται σήμερα, βρίσκεται στα χέρια ανιαρών τεχνοκρατών, τραπεζιτών, στατιστικολόγων και οικονομικών αναλυτών.

Η παγκοσμιοποίηση, ένα καθόλου σύγχρονο φαινόμενο, δεν είναι, ούτε «καλή», ούτε «κακή», από μόνη της. Για να ανταπεξέλθει, όμως, ένα κράτος στις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης, πρέπει να δρα ενεργά σε όλους τους διεθνείς οργανισμούς και φόρα στα οποία συμμετέχει. Η πρόσφατη σύνοδος των G20 δεν έχει, δώσει, μέσα από τις αποφάσεις της, άμεσες λύσεις.  Ωστόσο, έχει εμβολιάσει την παγκόσμια οικονομία με δύο σημαντικά τονωτικά: με μία ισχυρή δόση αντικαταθλιπτικού (δια του μηνύματος συνεργασίας) και με μία απόφαση να ληφθούν εκείνα τα μέτρα που θα καταστήσουν πιο επιτυχή την εποπτεία εν όψει της επόμενης κρίσης. Εξίσου σημαντικό, όμως, είναι και το γεγονός ότι, η έννοια του μεταμοντέρνου κράτους ξεπερνά πια εκείνες τις πολιτικές δομές που βρίσκονται σε νηπιακή φάση εδώ και μισό αιώνα (όπως την ΕΕ) και μπαίνει για τα καλά στην σφαίρα της οικονομικής πολιτικής. Ακόμα και η «υπερδύναμη» των ΗΠΑ σήμερα συνεργάζεται με άλλες χώρες, με στόχο την ανάπτυξη του τρίτου κόσμου, απλούστατα διότι η δική της οικονομική άνεση, περνά μέσα από τους «ανταγωνιστές» της. Ενώ από το 1648, οι πρίγκιπες και πρόεδροι είχαν το απόλυτο κυριαρχικό δικαίωμα (και ισχύ) να αποφασίζουν την επίσημη θρησκεία στην επικράτεια τους, σήμερα κανένας πρόεδρος ή πρωθυπουργός δεν έχει παρόμοια κυριαρχία επί της οικονομίας του.

Μια μικρή ανοικτή οικονομία όπως τη Κυπριακή, μπορεί να αντέξει, όχι μόνο στην σημερινή κρίση, αλλά και στην γενικότερη μακροπρόθεσμη τάση της παγκόσμιας οικονομίας, εάν ασπαστεί την πραγματικότητα. Από τις εξελίξεις προκύπτει ότι ο σημαντικότερος ρόλος των κρατών, είναι να στηρίζουν και να καθοδηγούν την οικονομία, να προστατεύουν τους πολίτες και τους καταναλωτές, και να δημιουργούν ένα πλαίσιο ασφάλειας και έννομης τάξης. Φωνές σχετικά την αναθεώρηση της λειτουργίας των ανεξάρτητων θεσμών ή για την «εξαγωγή» της ρευστότητας «μας» σε ξένους, καθώς και παρεμβάσεις στις αγορές, πρέπει να αντικατασταθούν (επειγόντως) με πιο εντατική συμμετοχή στα όργανα της ΕΕ, πιο ένθερμη στήριξη της καινοτομίας και προώθηση της ανταγωνιστικότητας, και με μέτρα για προσέλκυση ξένων επιστημόνων.