Τα οικονομικά είναι η επιστήμη που εξετάζει την διαχείριση των κοινών πόρων κάτω από συνθήκες σπανιότητας. Το γεγονός ότι δεν διαθέτουμε, ως κοινωνίες, απεριόριστους πόρους για να τραφούμε, να ντυθούμε, να μορφωθούμε ή να διασκεδάσουμε, εγείρει άλυτα διλήμματα μεταξύ αποτελεσματικότητας και δικαιοσύνης στην ανάθεση πόρων. Ενώ, όμως, η σπανιότητα σε αγαθά, πρώτες ύλες και ανθρώπινο δυναμικό εγείρει προβλήματα διαχείρισης, οι πληροφορίες αποτελούν, ίσως, το πιο σπάνιο αγαθό.

Ο Τζώρτζ Άκερλοφ απέσπασε βραβείο νόμπελ οικονομικών, αναλύοντας τη σπανιότητα πληροφοριών στην αγορά μεταχειρισμένων αυτοκινήτων. Η σπανιότητα πληροφοριών καθιστά την αξιολόγηση προϊόντων εξαιρετικά δύσκολη. Πέρα, όμως, από τις ανάγκες των καταναλωτών, και οι επενδυτές αντιμετωπίζουν προβλήματα στην εξασφάλιση πληροφοριών. Όταν προτίθεται ένας Ρώσος επενδυτής, για παράδειγμα, να επενδύσει χρήματα σε μια Κυπριακή εταιρία, έχει ενώπιων του μια σειρά από ερωτήματα: Ποιες είναι οι προοπτικές της εταιρίας; Πόσο αποδοτική είναι; Το νομικό πλαίσιο στο οποίο λειτουργεί, πόσο υποβοηθητικό είναι; Το ευρώ πώς θα κινηθεί έναντι του ρουβλίου; Η ποιότητα διοίκησης της εταιρίας, πόσο καλή είναι; Πόσο φορολογείται;

Η λίστα των ερωτημάτων είναι ατέλειωτη, και πέρα από τα ερωτήματα που σχετίζονται με την λειτουργία και διοίκηση της επιχείρησης αφενός, και με την κατάσταση που επικρατεί στην αγορά στην οποία δραστηριοποιείται, αφετέρου, υπάρχουν και ερωτήματα που σχετίζονται συγκεκριμένα με τη χώρα στην οποία εδράζεται και λειτουργεί.

Προκύπτει ότι, για να εξασφαλίσει ο επενδυτής τον τεράστιο όγκο πληροφοριών που χρειάζεται, πρέπει να αναλώσει χρόνο, αλλά και χρήμα. Οι φοιτητές των μικροοικονομικών, μαθαίνουν για κόστος «της σόλας», ένα αρκετά εύστοχο σχήμα λόγου, αφού αναφέρεται στο λιώσιμο των παπουτσιών του καταναλωτή, που περπατά από κατάστημα σε κατάστημα μέχρι να βρει την καλύτερη προσφορά. Οι επενδυτές προτιμούν να αναθέσουν το ψάξιμο σε αναλυτές, συνήθως εταιρίες αξιολόγησης. Η δυσκολία εξασφάλισης πληροφοριών, ακόμα και από μυθικούς κολοσσούς που αφιερώνονται σε αυτή την προσπάθεια, έχει καταστεί ξεκάθαρη με την πλήρη αποτυχία τους η οποία οδήγησε στη σημερινή οικονομική κρίση.

Η δυσκολία συλλογής πληροφοριών, σε συνδυασμό με τον τιτάνιο όγκο πληροφοριών που χρειάζεται κανείς για να αξιολογήσει τις επιλογές του, αναγκάζει τους επενδυτές να καταφεύγουν σε «συντόμια» (information shortcuts). Κάτι παρόμοιο πράττουν και οι καταναλωτές, που  δεν γνωρίζουν ποιο μεταχειρισμένο αυτοκίνητο είναι το καλύτερο. Δεν κατέχουν τις γνώσεις για να ελέγξουν το κάθε σύστημα και γνωρίζουν πως ακόμα και οι ειδικοί ξεγελιούνται. Καταφεύγουν, επομένως, σε «σήματα» (signals): ποιος είναι ο πωλητής; Τι «όνομα» έχει στην αγορά;

Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με τους διεθνείς επενδυτές. Πριν από δύο εβδομάδες περίπου, η Ελληνική οικονομία μπήκε σε διαδικασία επιτήρησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ταυτόχρονα ενώ διαφάνηκε πως τα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης δύσκολα θα ανταπεξέλθουν στη πρόκληση της διεθνούς κρίσης. Αμέσως, οι διεθνείς επενδυτές ρευστοποίησαν μαζικά μετοχικούς τίτλους τραπεζών στο Χρηματιστήριο Αξιών της Αθήνας. Δεν ανέλυσαν τους δείκτες της κάθε τράπεζας ή την ποιότητα διοίκησης. Οι δύο πληροφορίες που έλαβαν («κρίση σε αγορές όπου Ελληνικές τράπεζες δραστηριοποιούνται» και «επιτήρηση στην Ελλάδα») αποτέλεσαν «συντόμι πληροφοριών». Μόλις οι πρώτοι επενδυτές άρχισαν να ρευστοποιούν, οι υπόλοιποι υπέθεσαν πως «αυτοί ξέρουν κάτι που δεν γνωρίζω εγώ» και προσπάθησαν να αποκομίζουν το ίδιο όφελος με τον υποτιθέμενο κάτοχο πληροφοριών.

Η ένταξη στην ΕΕ και στην Ευρωζώνη είναι σημαντικά «συντόμια πληροφοριών» για την Κύπρο, όπως είναι και η παρουσία στην εκτελεστική κεφαλή της Κεντρικής Τράπεζας, του Αθανάσιου Ορφανίδη. Οι επιθέσεις που δέχεται, ως «αυταρχικός» ή «εγωιστής» ίσως να είναι δίκαιες, ίσως και όχι. Ο γράφων δεν γνωρίζει. Είναι, όμως άσχετες με τη λειτουργία της ΚΤ. Η σημερινή συζήτηση για την ΚΤ και τον τρόπο λειτουργίας της, αποτελεί θρυαλλίδα στα θεμέλια της οικονομίας μας, και απειλεί εκείνο ακριβώς τον θεσμό που, σε άλλες χώρες προκάλεσε την κρίση. Η ειρωνεία στη διαμάχη που εξελίσσεται σχετικά με την εκτελεστική εξουσία του Διοικητικού Συμβουλίου της ΚΤ είναι πως, εάν αυτό αναλάβει εκτελεστική εξουσία, τότε θα πρέπει να αποχωρήσουν κάποια από τα μέλη του, λόγω σύγκρουσης συμφερόντων. Εάν υπάρχουν λόγοι για υποχώρηση (ή και αποχώρηση) Ορφανίδη -λειτουργικοί, προσωπικοί ή πολιτικοί- τότε ας γίνει αυτό όταν η οικονομία θα εξέρχεται της σημερινής επιβράδυνσης. Η συνέχιση, και μόνο, της συζήτησης, είναι ανεύθυνη, διότι στέλλει σε επενδυτές, ξένους και ντόπιους, εκείνη ακριβώς την πληροφορία που μπορεί να λειτουργήσει ως «συντόμι πληροφοριών» και να σπείρει, αχρείαστα, πανικό σε μια ήδη δύσκολη εποχή για την οικονομία.

Όταν στις 25 Μαρτίου 1994 δολοφονήθηκε ο υποψήφιος πρόεδρος του Μεξικού, Louis Donaldo Colosio, αυτό λειτούργησε ως «σήμα» ότι μεταρρυθμίσεις δεν θα γίνουν, οι θεσμοί δεν λειτουργούν, η NAFTA κινδυνεύει και τα «τεσομπόνος» -κρατικό χρέος- δεν θα αποπληρωθούν. Η οικονομική κρίση που προέκυψε είναι, πια, οικονομικός θρύλος. Τα (υπάρχοντα) προβλήματα της οικονομίας υπερθεματίστηκαν στα μυαλά των επενδυτών, ενώ κανείς δεν έβλεπε τα θετικά της στοιχεία. Κινδυνεύουμε σήμερα, ακριβώς 14 χρόνια μετά, με την απόπειρα μιας «πολιτικής» δολοφονίας, να βιώσουμε ένα παρόμοιο χάος.